Hik    Engels: hiccups   Latijn: singultus meer hersenen, ruggenmerg en zenuwstelsel  

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling uit de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Wat is het?
De hik is een herhaalde onwillekeurige kramp van het middenrif, gevolgd door snelle, lawaaierige sluitingen van de glottis (stemapparaat). Het middenrif is de spier die de borst scheidt van de buik en die verantwoordelijk is voor elke ademhaling. Het glottis is de opening tussen de stembanden, die sluit om de luchtstroom naar de longen te stoppen. De hik komt vaker voor bij mannen. Korte perioden van de hik (van enkele minuten) komen vaak voor. Soms blijft de hik enige tijd aanhouden, zelfs bij gezonde mensen. Soms kan de hik langer dan 2 dagen of zelfs langer dan 1 maand aanhouden. Deze langere episodes worden persisterende hik genoemd. Aanhoudende hik komt zelden voor, maar kan behoorlijk verontrustend zijn.

Oorzaak   
Het is artsen niet duidelijk waarom de hik optreedt, maar ze denken dat het kan gaan om irritatie van de zenuwen of de delen van de hersenen die de ademhalingsspieren (waaronder het middenrif) aansturen.
Korte perioden van de hik hebben vaak geen duidelijke oorzaak, maar worden soms uitgelokt door:

  • een opgeblazen maag
  • alcoholgebruik
  • het inslikken van hete of irriterende stoffen

In dergelijke gevallen begint de hik meestal in een sociale situatie, misschien uitgelokt door een combinatie van lachen, praten, eten en drinken (vooral alcohol). Soms zijn hete of irriterende etenswaren of vloeistoffen de oorzaak. De hik komt vaker voor als het kooldioxidegehalte in het bloed daalt. Een dergelijke daling kan optreden wanneer mensen hyperventileren. Aanhoudende hikepisoden hebben soms ernstiger oorzaken. Het middenrif kan bijvoorbeeld geïrriteerd raken door een longontsteking, een borst- of maagoperatie, of door afvalstoffen die zich in het bloed ophopen als de nieren niet goed werken (uremie). In zeldzame gevallen ontstaat de hik wanneer een hersentumor of beroerte het ademhalingscentrum in de hersenen stoort. Als de oorzaak ernstig is, blijft de hik vaak bestaan totdat de oorzaak is verholpen. De hik als gevolg van een hersentumor of beroerte kan zeer moeilijk te stoppen zijn en kan vermoeiend worden.

Evaluatie   
Korte perioden van de hik vereisen geen evaluatie door een arts. Bij aanhoudende hik kan de volgende informatie mensen helpen beslissen of een evaluatie door een arts nodig is en hen helpen te weten wat ze tijdens de evaluatie kunnen verwachten.

Waarschuwingssignalen   
Bij mensen met de hik zijn bepaalde symptomen en kenmerken reden tot bezorgdheid. Deze omvatten:

  • neurologische symptomen (zoals hoofdpijn, zwakte, gevoelloosheid en evenwichtsverlies)

Wanneer naar de huisarts   
Mensen die de hik hebben en waarschuwingssignalen, moeten meteen naar de dokter. Mensen zonder waarschuwingssignalen moeten naar de dokter als de hik langer dan 2 of 3 dagen aanhoudt.

Wat doet de arts   
Artsen stellen eerst vragen over de symptomen en de medische voorgeschiedenis van de persoon. Daarna doen ze een lichamelijk onderzoek. De bevindingen bij de anamnese en het lichamelijk onderzoek wijzen vaak op een oorzaak van de hik en op de onderzoeken die eventueel moeten worden gedaan (zie tabel: Enkele oorzaken en kenmerken van aanhoudende hik). De anamnese richt zich op hoe lang de hik al bestaat, welke middelen de persoon heeft geprobeerd, en of de persoon onlangs ziek is geweest of een operatie heeft ondergaan. Artsen vragen mensen ook of ze last hebben van:

Artsen vragen mensen ook naar hun alcoholgebruik.
Het lichamelijk onderzoek is gericht op een volledig neurologisch onderzoek. Een algemeen onderzoek brengt meestal niet veel aan het licht, maar artsen zoeken naar tekenen van chronische ziekte, zoals ernstige spier- en vetweefselverspilling (cachexie).

Testen   
Artsen doen over het algemeen geen onderzoek bij mensen die kortdurend de hik hebben. Mensen die waarschuwingssignalen hebben of bij wie de hik hardnekkig is en geen duidelijke oorzaak heeft, moeten zich laten onderzoeken. Artsen beginnen meestal met bloedonderzoek, röntgenfoto's van de borst en elektrocardiografie (ECG). Andere onderzoeken worden gedaan op basis van de andere symptomen die mensen hebben. Als deze tests geen oorzaak aan het licht brengen, kunnen artsen magnetische resonantiebeeldvorming (MRI-scan) van de hersenen en computertomografie (CT) van de borstkas doen, zelfs als mensen geen andere symptomen hebben die specifiek betrekking hebben op deze gebieden.

Behandeling   
De beste manier om de hik te behandelen is door de onderliggende aandoening te behandelen. Artsen geven mensen bijvoorbeeld antibiotica voor longontsteking en protonpompremmers voor gastro-oesofageale refluxziekte.

Kortdurende hik
Bijna alle hik verdwijnt met of zonder behandeling. Er zijn veel huismiddeltjes gebruikt om de korte hik te behandelen. De meeste werken niet of zijn slechts in geringe mate effectief. Maar omdat deze middelen meestal veilig en eenvoudig toe te passen zijn, kan het geen kwaad ze te proberen. Veel methoden omvatten manieren om het kooldioxideniveau in het bloed te verhogen, zoals de volgende:

Kortdurende hik

  • de adem inhouden
  • diep inademen in een papieren (geen plastic) zak

Andere methoden worden gedaan om te proberen de nervus vagus, die van de hersenen naar de maag loopt, te stimuleren. Het volgende kan deze zenuw stimuleren:

  • het snel drinken van water
  • het inslikken van droog brood, kristalsuiker of fijngestampt ijs
  • zachtjes aan de tong trekken
  • het kokhalzen stimuleren (bijvoorbeeld door een vinger in de keel te steken)
  • zachtjes wrijven over de oogballen

Aanhoudende hik
Voor hardnekkige hik is behandeling nodig, vooral als de oorzaak niet gemakkelijk kan worden verholpen. Verscheidene geneesmiddelen zijn met wisselend succes gebruikt. Het gaat onder meer om chloorpromazine, baclofen, metoclopramide en gabapentine. Als medicijnen niet werken, kunnen artsen een van de nervus phrenicus blokkeren, die de samentrekkingen van het middenrif regelt. Artsen blokkeren de zenuw door deze in te spuiten met kleine hoeveelheden van een plaatselijk verdovingsmiddel, procaïne genaamd. Als het blokkeren van de zenuw werkt, maar de hik terugkomt, kunnen artsen de zenuw operatief doorsnijden (phrenicotomie), maar zelfs deze procedure geneest niet alle gevallen.

Belangrijke punten over de hik
  • de oorzaak is meestal onbekend
  • hoewel zeldzaam, is er soms sprake van een ernstige aandoening
  • evaluatie door een arts brengt meestal geen oorzaak aan het licht, maar moet worden gedaan bij aanhoudende hik
  • er bestaan tal van remedies, maar geen enkele is superieur aan of effectiever dan de andere

Bronnen:

  • Merck Manual, professional version
  • Merck Manual, consumer version
  • Beers, Marc H. (red.), 2005, 2e druk. Merck Manual Medisch Handboek. Bohn Stafleu van Loghum. 1970 blz. ISBN 978-90-313-4300-5.  blz.548
  • Beers, Marc H. (red.), 2008, 1e druk. Merck Manual Leeftijd & Gezondheid. Over gezond ouder worden. Bohn Stafleu van Loghum. 926 blz. ISBN 978-90-313-4758-2.  blz.338
  • Porter. Robert S. (Ed.). (2013). The Merck Manual go-to Home Guide for Symptoms. Whitehouse Station, NJ: Merck & Co. ISBN 978-0-911910-98-8. Hoofdstuk 'Hiccups
  • Wiki

Laatste wijziging: 5 januari 2022
  Einde van de pagina