Minimaal Bewuste Staat meer hersenen, ruggenmerg en zenuwstelsel  

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Wat is het?
Een minimaal bewuste toestand is een ernstige maar niet volledige beperking van het bewustzijn. Het is het gevolg van wijdverspreide schade aan de kleine hersenen (het deel van de hersenen dat het denken en het gedrag controleert).

  • een minimaal bewuste toestand kan het gevolg zijn van een hersenbeschadiging, of kan volgen op een vegetatieve toestand als mensen weer wat functies terugkrijgen
  • mensen in een minimaal bewuste toestand doen sommige dingen die duiden op enig bewustzijn van zichzelf en van hun omgeving, zoals oogcontact maken
  • artsen stellen een toestand van minimaal bewustzijn pas vast als ze mensen een tijd lang en meer dan eens observeren en enig bewijs van bewustzijn vinden bij mensen bij wie het bewustzijn ernstig is aangetast
  • mensen in een toestand van minimaal bewustzijn hebben uitgebreide zorg nodig, waaronder goede voeding en maatregelen om problemen door het niet kunnen bewegen (zoals decubitus) te voorkomen

Een minimaal bewuste toestand kan direct het gevolg zijn van een hersenbeschadiging, of het kan volgen op een vegetatieve toestand als mensen weer wat functies terugkrijgen. Mensen kunnen heen en weer gaan tussen de vegetatieve toestand en de minimaal bewuste toestand, soms nog jaren na het oorspronkelijke hersenletsel.

Symptomen   
Mensen in een minimaal bewuste toestand doen, in tegenstelling tot mensen in een vegetatieve toestand, een aantal dingen die wijzen op enig bewustzijn van zichzelf en van hun omgeving. Ze kunnen het volgende doen:

  • oogcontact maken
  • objecten volgen met hun ogen
  • naar objecten reiken
  • antwoorden op vragen (hoewel vaak met hetzelfde woord, of het nu passend is of niet)
  • reageren op alle commando's op een gebruikelijke maar meestal toepasselijke manier (bijvoorbeeld door te knipperen)

Diagnose   

Artsen vermoeden een toestand van minimaal bewustzijn op basis van symptomen. Maar voordat een toestand van minimaal bewustzijn kan worden gediagnosticeerd, moeten mensen gedurende een bepaalde periode en bij meer dan één gelegenheid worden geobserveerd.

Een beeldvormende test, zoals MRI-scan (magnetic resonance imaging) of CT-scan (computed tomography), wordt gedaan om te controleren of er aandoeningen zijn die het probleem kunnen veroorzaken, met name aandoeningen die behandeld kunnen worden.

Als de diagnose twijfelachtig is, kunnen artsen andere beeldvormingstests doen, zoals positronemissietomografie (PET-scan) of single-fotonemissie computertomografie (SPECT). Deze tests kunnen aangeven hoe goed de hersenen functioneren.

Elektro-encefalografie (EEG) kan worden gedaan om te controleren op afwijkingen in de elektrische activiteit van de hersenen die wijzen op aanvallen, die het bewustzijn kunnen aantasten.

Prognose   
De meeste mensen in een toestand van minimaal bewustzijn verbeteren voortdurend, maar de verbetering is beperkt. Een paar mensen kunnen weer communiceren en begrijpen, soms pas na vele jaren. Maar slechts weinigen herstellen genoeg om zelfstandig te kunnen leven en functioneren. Hoe langer een toestand van minimaal bewustzijn duurt, hoe minder functie mensen waarschijnlijk terugkrijgen. Met deskundige verpleging kunnen mensen echter nog jaren leven. Het herstel kan beter zijn als de oorzaak een hoofdletsel is.

Er zijn meldingen van mensen die ontwaken na jaren in wat een coma lijkt te zijn geweest. Deze meldingen betreffen vaak mensen die in een minimaal bewuste toestand waren na een hoofdletsel.

Behandeling   

  • preventieve maatregelen voor problemen als gevolg van immobilisatie
  • goede voeding
  • mogelijk bepaalde medicijnen

Langdurige zorg
Net als mensen in coma hebben mensen in een toestand van minimaal bewustzijn uitgebreide zorg nodig.

Het bieden van goede voeding (voedingsondersteuning) is belangrijk. Mensen worden gevoed via een buisje dat via de neus in de maag wordt ingebracht (sondevoeding genoemd). Soms worden ze gevoed via een buis die rechtstreeks in de maag of dunne darm wordt ingebracht via een incisie in de buik. Via deze buisjes kunnen ook medicijnen worden toegediend.

Er ontstaan veel problemen als gevolg van het niet kunnen bewegen en maatregelen om deze te voorkomen zijn essentieel. Het volgende kan bijvoorbeeld gebeuren:

  • doorligwonden: In één houding liggen kan de bloedtoevoer naar bepaalde delen van het lichaam afsluiten, waardoor de huid afbreekt en doorligwonden ontstaan
  • contracturen (blijvende samentrekking / verstijving van spieren): Gebrek aan beweging kan ook leiden tot permanente verstijving van spieren (contracturen) waardoor gewrichten permanent gebogen worden
  • bloedstolsels: Door gebrek aan beweging is er meer kans op de vorming van bloedstolsels in de beenaderen, zogenaamde diepe veneuze trombose
  • schade aan spieren en zenuwen in armen en benen: Gebrek aan beweging of lang in één houding liggen kan druk uitoefenen op een zenuw die dicht langs het lichaamsoppervlak loopt in de buurt van een prominent bot, zoals een zenuw in een elleboog, een schouder, een pols of een knie. Dergelijke druk kan de zenuw beschadigen. Hierdoor functioneren de spieren die de zenuw aanstuurt minder goed

Doorligwonden kunnen worden voorkomen door de persoon vaak te herpositioneren en beschermende vulling te plaatsen onder lichaamsdelen die in contact komen met het bed, zoals de hielen, om ze te beschermen.

Om contracturen te voorkomen, bewegen fysiotherapeuten de gewrichten van de persoon voorzichtig in alle richtingen (passieve range-of-motion oefeningen) of spalken gewrichten in bepaalde posities.

Het voorkomen van bloedstolsels omvat het gebruik van medicijnen en compressie of verhoging van de benen van de persoon. Bewegen van de ledematen, zoals gebeurt bij passieve bewegingsoefeningen, kan ook helpen om bloedstolsels te voorkomen.

Als mensen incontinent zijn, moet de huid schoon en droog worden gehouden. Als de blaas niet functioneert en er urine wordt vastgehouden, kan er een slangetje (katheter) in de blaas worden geplaatst om urine af te voeren. Katheters worden zorgvuldig gereinigd en regelmatig onderzocht om te voorkomen dat er urineweginfecties ontstaan.

Andere behandelingen
Bij een heel klein aantal mensen is er verbetering opgetreden nadat bepaalde medicijnen waren voorgeschreven, maar alleen zolang het medicijn werd ingenomen. Deze geneesmiddelen omvatten zolpidem (een slaapmiddel), apomorfine (gebruikt voor de behandeling van de ziekte van Parkinson) en amantadine (gebruikt voor de behandeling van virusinfecties). Geen enkele behandeling is echter bewezen effectief op de lange termijn.

Muziektherapie kan een licht gunstig effect hebben door een reactie te stimuleren bij mensen in een minimaal bewuste toestand. Maar het nut van deze therapie is nog onduidelijk.

Bronnen:

Laatste wijziging: 23 juli 2023 Colofon  Disclaimer  Privacy  Zoeken  Copyright © 2002- G. Speek
  Einde van de pagina