Stupor  en  Coma meer hersenen, ruggenmerg en zenuwstelsel  

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de samenvatting ('Quick Facts: Just the basics on this topic') uit de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Wat is het?
Medische problemen die uw hersenen aantasten, weerhouden u er vaak van om klaarwakker te zijn en helder te denken. U kunt er slechts een beetje of heel veel last van hebben, variërend van:

  • iets minder alert dan normaal
  • verward bent en niet veel zin hebt
  • slaperig en moeilijk wakker te krijgen bent
  • onbewust

Stupor is wanneer je lijkt te slapen of erg slaperig bent, alsof je bent flauwgevallen. Je wordt een beetje wakker als mensen tegen je schreeuwen of je door elkaar schudden of knijpen. Maar als ze daarmee ophouden, val je weer in slaap.

Het wordt niet als verdoving beschouwd als je gewoon moe en slaperig bent omdat je te lang wakker bent geweest.

Wat is Coma   
Coma is wanneer je bewusteloos bent en niet meer wakker te krijgen bent, wat men ook probeert.

Oorzaak   
De oorzaken van stupor en coma lijken veel op elkaar, en zijn onder andere:
Lichaamsbrede problemen, zoals:

Hersenproblemen, zoals:

  • hoofdletsel
  • een ernstige herseninfectie, zoals meningitis
  • aanvallen
  • beroerte
  • lage bloedtoevoer naar de hersenen, zoals bij mensen die een hartstilstand hebben gehad

Symptomen   
Bij stupor zijn de belangrijkste symptomen:

  • in slaap lijken en zeer moeilijk wakker te krijgen zijn
  • als men wakker is, geen antwoord geven op vragen of geen zin hebben
  • terug in slaap vallen als je niet gestimuleerd wordt

Bij coma zijn mensen bewusteloos en:

  • worden niet wakker bij enige stimulatie
  • hebben soms een ongebruikelijke ademhaling (zoals onregelmatig of te snel of te langzaam)
  • soms afwijkingen aan hun ogen hebben, zoals grotere of kleinere pupillen, ogen die niet bewegen, of ogen die op een vreemde manier bewegen

Diagnose   
Artsen kunnen vaststellen of iemand in een toestand van stupor of coma verkeert door de persoon te onderzoeken.
Om de oorzaak van de stupor of coma te vinden, doen artsen onderzoeken, zoals:

Behandeling   
Mensen moeten in het ziekenhuis worden opgenomen, meestal op een intensive care-afdeling (ICU). Ze hebben vaak nodig:

  • een hart- en bloeddrukmeter
  • zuurstof of een beademingsbuis
  • vloeistoffen en medicijnen rechtstreeks in een ader (infuus)

Artsen zullen behandelen wat de oorzaak van de stupor of coma is. Behandelingen kunnen bestaan uit:

  • antidota voor drugs of vergiften
  • antibiotica voor een infectie
  • hersenoperatie voor bloed of vochtophoping rond de hersenen

Patiënten die in coma blijven hebben ondersteunende zorg nodig, zoals:

  • een voedingssonde voor water en voedsel
  • regelmatig draaien van het lichaam van de patiënt om decubitus en bloedstolsels te voorkomen
  • regelmatig bewegen van armen en benen om verstijving van spieren (contracturen) te voorkomen
  • een buisje (katheter) in de blaas om urine af te voeren
  • oogdruppels om te voorkomen dat de ogen van de patiënt uitdrogen

Hoe het met mensen gaat, hangt af van wat de oorzaak van de coma was. Sommige problemen gaan weg en de persoon herstelt volledig. Andere mensen worden wakker, maar hebben wel hersenletsel en worden niet meer normaal. Mensen met ernstig hersenletsel kunnen in een coma blijven. Een enkeling raakt in een vegetatieve toestand.

Enkele oorzaken van bewusteloosheid en coma
oorzaak opmerkingen
hoofdletsel Hoofdletsel, zoals een hersenschudding, snijwonden en hersenkneuzing kan het hersenweefsel direct beschadigen of een bloeding veroorzaken in of rond de hersenen. Het bloed kan het hersenweefsel direct beschadigen of ophopen, waardoor een hematoom ontstaat dat druk op de hersenen uitoefent. Coma kan onmiddellijk intreden of zich geleidelijk in de loop van een aantal uren ontwikkelen. Afhankelijk van de ernst van het letsel kan het coma kort duren of blijvend zijn tot de dood erop volgt.
hartstilstand Bij een hartstilstand krijgen de hersenen geen bloed meer en sterft het hersenweefsel door zuurstofgebrek af. Bij volledig zuurstofgebrek kan in de hersenen al na enkele minuten onherstelbare schade optreden. Coma treedt onmiddellijk in en kan snel onomkeerbaar worden, afhankelijk van de duur van de hartstilstand en de mate van hersenbeschadiging.
hersentumor of -abces Een groot gezwel kan de hersenen tegen betrekkelijk starre structuren binnen in de schedel drukken en daardoor functiestoornissen veroorzaken. De patiënt raakt in coma wanneer het gedeelte van de hersenstam waar het bewustzijnsniveau wordt bewaakt, beschadigd raakt.
aneurysma (een uitstulping in een verzwakt deel van een slagaderwand) Een aneurysma bij de hersenen kan scheuren. Het bloed kan het hersenweefsel direct beschadigen of een snelle toename van de druk in de schedel veroorzaken, waardoor de bloedtoevoer naar de hersenen afneemt. Coma kan hiervan het gevolg zijn.
infecties Infecties van de hersenen, zoals encefalitis en meningitis, en infecties die hoge koorts veroorzaken, zoals sepsis, kunnen de hersenfunctie aantasten en tot coma leiden.
ernstige longaandoeningen Astma, chronische obstructieve longziekte (COPD), longoedeem en longembolie leiden soms tot ademhalingsstilstand. De patiënt raakt in coma doordat de hersenen niet voldoende zuurstof ontvangen.
inademing van grote hoeveelheden koolmonoxide Koolmonoxide bindt zich aan de hemoglobine in de rode bloedcellen, waardoor deze geen zuurstof kunnen vervoeren. Ernstige koolmonoxidevergiftiging kan door zuurstoftekort coma of onherstelbare hersenbeschadiging veroorzaken.
CVA's waarbij de hersenstam aangetast raakt Als de bloedtoevoer naar een deel van de hersenstam wordt geblokkeerd, kan dit tot plotseling bewustzijnsverlies en coma leiden. Als de bloedtoevoer naar de gehele hersenstam wordt geblokkeerd, treedt de dood in.
epileptische aanvallen Iemand kan in coma raken bij steeds terugkerende aanvallen waarbij de patiënt tussentijds niet bij bewustzijn komt. Een dergelijk coma is levensbedreigend.
toxische effecten van geneesmiddelen Veel geneesmiddelen (zoals barbituraten en opioïden als morfine (handelsnaam: MS Contin, Kapanol, Noceptin, Sevredol) kunnen tot coma leiden. Een overdosis van een kalmerend middel [diazepam (handelsnaam: Valium, Stesolid) bijvoorbeeld] kan tot coma leiden. Bij een snelle behandeling is dit type coma geheel omkeerbaar. Het gebruik van drugs kan tot delirium, epileptische aanvallen en coma leiden.
alcoholvergiftiging Alcoholvergiftiging kan tot stupor of coma leiden, vooral wanneer de alcoholconcentratie in het bloed meer dan 2,0‰ bedraagt.
hypothyreoïdie (een traag werkende schildklier) Wanneer hypothyreoïdie niet wordt behandeld, kan dit verwardheid veroorzaken, wat zich tot stupor en coma kan ontwikkelen.
leverencefalopathie of leverinsufficiëntie Deze aandoeningen kunnen leiden tot een ophoping van toxische afvalstoffen in het bloed resulterend in coma. Coma als gevolg van chronische leverinsufficiëntie is meestal omkeerbaar. Coma als gevolg van acute, ernstige leverinsufficiëntie leidt tot vochtophoping in de hersenen (cerebraal oedeem) en is vaak dodelijk.
nierinsufficiëntie Nierinsufficiëntie kan leiden tot ophoping van toxische afvalstoffen in het bloed en uiteindelijk tot coma, tenzij er dialyse plaatsvindt.
lage of hoge bloedglucosespiegels Een abnormaal lage bloedglucosespiegel (hypoglykemie) kan tot coma leiden. Blijvende hersenbeschadiging kan worden voorkomen door onmiddellijk intraveneus glucose toe te dienen. Door een abnormaal hoge bloedglucosespiegel (hyperglykemie) wordt het bloed stroperig waardoor het vocht onttrekt aan de hersenen, wat leidt tot stupor en coma./td>
lage of hoge natriumspiegel in het bloed Een lage natriumspiegel (zout, hyponatriëmie), meestal door overvulling, of een hoge natriumspiegel (zout, hypernatriëmie), meestal door uitdroging, verstoort de stofwisseling in de hersenen. Als gevolg daarvan kunnen epileptische aanvallen en coma optreden.

Bronnen:

Laatste wijziging: 25 januari 2022
  Einde van de pagina