| Lichamelijk onderzoek van een pasgeborene | meer kinderen |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
|
Wat is het?
Een pasgeborene krijgt meestal binnen de eerste 24 uur van zijn leven een grondig lichamelijk onderzoek door een arts. Het onderzoek begint met een reeks metingen, waaronder gewicht, lengte en hoofdomtrek. Het gemiddelde gewicht bij de geboorte is 3,2 kilo en de gemiddelde lengte is 51 centimeter, hoewel er een groot bereik is dat als normaal wordt beschouwd. Vervolgens onderzoekt de arts de huid, het hoofd en de nek, het hart en de longen, de buik en de geslachtsorganen van de pasgeborene en beoordeelt hij het zenuwstelsel en de reflexen. Artsen voeren ook regelmatig screeningstests uit om problemen op te sporen die ze tijdens het lichamelijk onderzoek niet kunnen zien. |
Huid
Artsen onderzoeken de huid en letten op de kleur. De huid is meestal roodachtig, maar de vingers en tenen hebben vaak een blauwachtige tint door de slechte bloedcirculatie tijdens de eerste uren. Soms zijn er kleine roodpaarse vlekjes (petechiën genoemd) op lichaamsdelen waar tijdens de bevalling hard op is gedrukt. Petechiën op alle delen van het lichaam kunnen echter een teken van een aandoening zijn en moeten door de arts worden onderzocht. Droogheid en vervellen van de huid ontwikkelen zich vaak binnen enkele dagen, vooral bij pols- en enkelplooien.
Veel pasgeborenen krijgen ongeveer 24 uur na de geboorte uitslag. Deze uitslag, erythema toxicum genoemd, bestaat uit platte, rode vlekken en meestal een witte, pukkelachtige bult in het midden. Het is ongevaarlijk en verdwijnt na 7 tot 14 dagen.
Hoofd en hals
(Zie ook Geboorteafwijkingen van het gezicht, botten, gewrichten en spieren.)
Het hoofd, het gezicht en de nek van de pasgeborene worden door een arts onderzocht op afwijkingen. Sommige afwijkingen ontstaan tijdens de bevalling. Andere afwijkingen kunnen worden veroorzaakt door een geboorteafwijking.
Na een normale bevalling met het hoofd eerst, kan het hoofd van de baby enkele dagen misvormd zijn (het kan er kegelvormig of plat uitzien aan sommige kanten). De botten die de schedel vormen overlappen elkaar, waardoor het hoofd samengedrukt kan worden voor de bevalling. Enige zwelling en kneuzing van de hoofdhuid is typisch. Soms veroorzaakt een bloeding uit een van de botten van de schedel en de buitenste bekleding een kleine bult op het hoofd die na een paar maanden verdwijnt (een cefalhematoom genoemd).
Als de baby met de billen, genitaliën of voeten eerst ter wereld komt (stuitbevalling), is het hoofd meestal niet misvormd. De billen, genitaliën of voeten kunnen echter gezwollen en gekneusd zijn. Als de baby in stuitligging ligt, raden artsen meestal een keizersnede aan in plaats van een vaginale bevalling om het risico op letsel van de baby tijdens de geboorte te minimaliseren.
Druk tijdens een vaginale bevalling kan het gezicht van de pasgeborene beschadigen. Bovendien kan de druk door het geboortekanaal het gezicht aanvankelijk asymmetrisch doen lijken. In zeldzame gevallen ontstaat deze asymmetrie wanneer een van de zenuwen die de gezichtsspieren voeden tijdens de bevalling beschadigd raakt. Het herstel verloopt geleidelijk in de volgende weken.
De bevalling kan ook leiden tot subconjunctivale bloedingen (kapotte bloedvaten aan het oogoppervlak) in de ogen van de pasgeborene. Deze bloedingen komen vaak voor, hoeven niet behandeld te worden en verdwijnen meestal binnen 2 weken.
Artsen onderzoeken de oren en kijken of ze goed gevormd zijn en op de juiste plaats zitten. Laagstaande of onjuist gevormde oren kunnen bijvoorbeeld betekenen dat de pasgeborene een genetische aandoening en/of gehoorverlies heeft.
Artsen onderzoeken ook de mond op problemen. Zelden worden pasgeborenen geboren met tanden die mogelijk moeten worden verwijderd, of met een gespleten lip of een gespleten gehemelte. Artsen controleren of pasgeborenen een epulis hebben (een niet-kankerachtig gezwel op het tandvlees) omdat dit gezwel voedingsproblemen kan veroorzaken en de luchtwegen kan blokkeren.
De nek wordt onderzocht op zwellingen, gezwellen en draaiing of spasmen.
Hart en longen
(Zie ook Geboorteafwijkingen van het hart.)
Met een stethoscoop wordt naar het hart en de longen geluisterd om eventuele afwijkingen op te sporen. Abnormale hart- of longgeluiden kunnen een hartruis of longverstopping zijn.
De huidskleur van de pasgeborene wordt onderzocht. Een blauwe kleur van het gezicht en de romp kan een teken zijn van een aangeboren hart- of longaandoening.
De snelheid en sterkte van de pols worden gecontroleerd. De ademhaling van de pasgeborene wordt geobserveerd en het aantal ademhalingen per minuut wordt geteld. Knorren en/of flapperen van de neusgaten bij het ademen en te snel of te langzaam ademen kunnen tekenen van problemen zijn.
Buik en geslachtsorganen
(Zie ook Geboorteafwijkingen van het spijsverteringskanaal en Geboorteafwijkingen van het urinewegstelsel en de geslachtsorganen).
De algemene vorm van de buik wordt onderzocht en de grootte, vorm en positie van interne organen zoals de nieren, lever en milt worden gecontroleerd. Vergrote nieren kunnen wijzen op een verstopping van de urinestroom.
De geslachtsorganen worden onderzocht om er zeker van te zijn dat de urethra (de buis waardoor urine uit de blaas loopt tijdens het plassen) open is en op de juiste plaats zit. De geslachtsorganen worden gecontroleerd om te zien of ze duidelijk mannelijk of vrouwelijk zijn. Bij een jongen moeten de testikels in het scrotum zitten. Bij een meisje zijn de schaamlippen prominent aanwezig door blootstelling aan de hormonen van de moeder en blijven ze de eerste paar weken gezwollen. Afscheiding uit de vagina van de baby met bloed en slijm is normaal. In zeldzame gevallen heeft een pasgeborene geslachtsorganen die niet duidelijk mannelijk of vrouwelijk zijn (ambigue genitalia) en is verder onderzoek nodig.
De anus wordt onderzocht om te controleren of de opening normaal is en niet is afgesloten.
Zenuwstelsel
(Zie ook Geboorteafwijkingen van de hersenen en het ruggenmerg.)
Er wordt gekeken naar de alertheid van de pasgeborene, de spiertonus en het vermogen om armen en benen gelijk te bewegen. Ongelijke beweging kan een teken zijn van een afwijking aan de zenuwen (zoals een zenuwverlamming).
De reflexen van een pasgeborene worden getest met verschillende manoeuvres. De belangrijkste reflexen van een pasgeborene zijn de moro-, wortel- en zuigreflexen.
|
Drie veelvoorkomende reflexen bij pasgeborenen: Bij de moro-reflex huilen pasgeborenen als ze schrikken, slaan ze hun armen wijd met gestrekte vingers en trekken ze hun benen op. In de wortelreflex draaien pasgeborenen hun hoofd naar die kant en openen ze hun mond als een van beide kanten van hun mond of lip wordt gestreeld. Deze reflex stelt pasgeborenen in staat om de tepel te vinden. Bij de zuigreflex beginnen pasgeborenen onmiddellijk te zuigen als er een voorwerp (zoals een fopspeen) in hun mond wordt gestopt. |
Spieren en botten
(Zie ook Geboorteafwijkingen van het gezicht, Botten, gewrichten en spieren).
De flexibiliteit en mobiliteit van de armen, benen en heupen van de pasgeborene worden onderzocht om te zien of de pasgeborene een heup heeft ontwricht of botten heeft gebroken tijdens de bevalling (het sleutelbeen is het meest voorkomende bot dat tijdens de bevalling kan breken en meestal binnen een paar weken volledig geneest). Alle ledematen en gewrichten worden gecontroleerd op ongevormde of ontbrekende ledematen.
De wervelkolom wordt onderzocht op afwijkingen of misvormingen (zoals spina bifida).
Bronnen: