Diarree bij kinderen meer spijsvertering  

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Wat is het?
Diarree is een veel voorkomend probleem bij kinderen. Diarree is een frequente, losse of waterige ontlasting die afwijkt van het normale patroon van een kind. Soms bevat diarree bloed of slijm. Het herkennen van milde diarree kan moeilijk zijn omdat bij gezonde kinderen het aantal en de consistentie van de ontlasting varieert met de leeftijd en het dieet. Zo hebben zuigelingen die borstvoeding krijgen en nog geen vast voedsel krijgen vaak frequente, losse ontlasting die als normaal wordt beschouwd. Een plotselinge toename in aantal en losheid kan wijzen op diarree bij deze zuigelingen. Waterige ontlasting gedurende meer dan 24 uur is echter nooit normaal.
Kinderen met diarree kunnen hun eetlust verliezen, overgeven, vermageren of koorts hebben. Als de diarree ernstig is of lang aanhoudt, is uitdroging waarschijnlijk. Zuigelingen en jonge kinderen kunnen sneller uitgedroogd raken, soms in minder dan 1 dag. Ernstige uitdroging kan leiden tot epileptische aanvallen, hersenbeschadiging en de dood.
Wereldwijd veroorzaakt diarree 1,5 miljoen sterfgevallen per jaar, vooral in onderontwikkelde landen. In de Verenigde Staten is diarree verantwoordelijk voor ongeveer 9% van de ziekenhuisopnames bij kinderen jonger dan 5 jaar.

Oorzaak   
De waarschijnlijke oorzaken van diarree hangen af van de vraag of de diarree minder dan 2 weken (acuut) of meer dan 2 weken (chronisch) duurt. De meeste gevallen van diarree zijn acuut.

Veel voorkomende oorzaken:
Acute diarree wordt meestal veroorzaakt door:

  • infectieuze gastro-enteritis
  • voedselvergiftiging
  • gebruik van antibiotica
  • voedselallergie

Gastro-enteritis wordt meestal veroorzaakt door een virus, maar het kan ook worden veroorzaakt door bacteriën of een parasiet.
Voedselvergiftiging verwijst meestal naar diarree, braken, of beide veroorzaakt door het eten van voedsel dat besmet is met toxines die geproduceerd zijn door bepaalde bacteriën, zoals stafylokokken of clostridia.
Bepaalde antibiotica kunnen de soorten en het aantal bacteriën in de darm veranderen. Als gevolg daarvan kan diarree ontstaan. Soms zorgt het gebruik van antibiotica ervoor dat een bijzonder gevaarlijke bacterie, Clostridioides difficile (voorheen Clostridium difficile), zich kan vermenigvuldigen. Clostridioides difficile geeft toxinen af die een ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm kunnen veroorzaken (colitis - zie Clostridioides (voorheen Clostridium) difficile-geïnduceerde colitis).

Chronische diarree wordt meestal veroorzaakt door:

  • voedingsfactoren, zoals lactose-intolerantie of overconsumptie van bepaalde voedingsmiddelen
  • infecties (vooral veroorzaakt door parasieten)
  • coeliakie
  • inflammatoire darmziekte

Minder vaak voorkomende oorzaken

Acute diarree kan ook het gevolg zijn van ernstiger aandoeningen, zoals blindedarmontsteking, darminvaginatie en hemolytisch-uremisch syndroom (een complicatie van bepaalde soorten bacteriële infecties). Deze ernstige aandoeningen gaan meestal gepaard met andere zorgwekkende symptomen dan diarree, zoals ernstige buikpijn of zwelling, bloederige ontlasting, koorts en een ziek uiterlijk.
Chronische diarree kan ook het gevolg zijn van aandoeningen die de opname van voedsel verstoren (malabsorptiestoornissen), zoals cystische fibrose, en een verzwakt immuunsysteem (als gevolg van een aandoening zoals AIDS of het gebruik van bepaalde geneesmiddelen).
Diarree is soms het gevolg van constipatie. Wanneer verharde ontlasting zich ophoopt in het rectum, kan zachte ontlasting eromheen lekken en in het ondergoed van het kind terechtkomen.

Evaluatie   
Bepaalde symptomen zijn reden tot bezorgdheid. Deze omvatten:

  • tekenen van uitdroging, zoals minder urineren, lusteloosheid, huilen zonder tranen, extreme dorst en een droge mond
  • ziek uiterlijk
  • hoge koorts
  • bloed in de ontlasting
  • pijn in de onderbuik en, bij aanraking, extreme gevoeligheid
  • bloedingen in de huid (gezien als kleine roodpaarse puntjes [petechiae] of klodders [purpura])

Wanneer naar de huisarts   
Kinderen die waarschuwingssignalen vertonen, moeten onmiddellijk door een arts worden onderzocht, net als kinderen die meer dan 3 of 4 keer diarree hebben gehad en niet of heel weinig drinken.

Als kinderen geen waarschuwingssignalen hebben en normaal drinken en plassen, moet de dokter worden gebeld als de diarree 2 dagen of langer aanhoudt of als er meer dan 6 tot 8 episodes diarree per dag zijn. Als de diarree mild is, is een bezoek aan de dokter niet nodig. Kinderen die 14 dagen of langer diarree hebben, moeten naar de dokter.

Wat doet de arts   
Artsen stellen eerst vragen over de symptomen en de medische voorgeschiedenis. Daarna doen ze een lichamelijk onderzoek. De bevindingen bij de anamnese en het lichamelijk onderzoek wijzen vaak op een oorzaak en op de onderzoeken die eventueel moeten worden gedaan.

Artsen vragen hoe de ontlasting eruit ziet, hoe vaak deze voorkomt, hoe lang deze duurt en of het kind andere symptomen heeft, zoals koorts, overgeven of buikpijn.

Artsen vragen ook naar mogelijke oorzaken, zoals voeding, gebruik van antibiotica, consumptie van mogelijk besmet voedsel, recent contact met dieren, en recente reizen.

Er wordt een lichamelijk onderzoek gedaan, waarbij wordt gezocht naar symptomen van uitdroging en aandoeningen die diarree kunnen veroorzaken. De buik wordt gecontroleerd op zwelling en gevoeligheid. De artsen evalueren ook de groei van het kind.

Als de diarree minder dan 2 weken duurt en er geen waarschuwingssignalen zijn, is de oorzaak waarschijnlijk gastro-enteritis door een virus, en is testen meestal niet nodig. Als artsen echter een andere oorzaak vermoeden, worden er tests gedaan om dit na te gaan.

Tests worden meestal gedaan wanneer kinderen waarschuwingssignalen hebben. Als ze tekenen van uitdroging vertonen, wordt een bloedonderzoek gedaan om het gehalte aan elektrolyten te meten (natrium, kalium, calcium en andere mineralen die nodig zijn om de vochtbalans in het lichaam op peil te houden). Als er andere waarschuwingssignalen zijn, kan het onderzoek bestaan uit het tellen van alle bloedcellen, urineonderzoek, onderzoek en analyse van de ontlasting, röntgenfoto's van de buik, of een combinatie daarvan.

Behandeling   
Specifieke oorzaken van diarree worden behandeld. Als kinderen bijvoorbeeld coeliakie hebben, worden gluten uit hun dieet verwijderd. Antibiotica die diarree veroorzaken worden gestopt als een arts dat aanbeveelt. Gastro-enteritis als gevolg van een virus verdwijnt meestal zonder behandeling.

Geneesmiddelen om diarree te stoppen, zoals loperamide, worden niet aanbevolen voor zuigelingen en jonge kinderen.

Uitdroging
Omdat uitdroging de grootste zorg is bij kinderen, is de behandeling gericht op rehydratie door het geven van vocht en elektrolyten. De meeste kinderen met diarree worden met succes behandeld met vloeistoffen die via de mond (oraal) worden toegediend. Vloeistoffen worden alleen via een ader (intraveneus) toegediend als kinderen niet drinken of ernstig uitgedroogd zijn. Er worden orale rehydratieoplossingen (ORS) gebruikt die de juiste balans van koolhydraten en natrium bevatten. In de Verenigde Staten zijn deze oplossingen zonder recept verkrijgbaar bij apotheken en de meeste supermarkten. Sportdranken, frisdranken, sappen en soortgelijke dranken bevatten te weinig natrium en te veel koolhydraten en mogen niet worden gebruikt.

Als kinderen ook braken, worden in het begin kleine, regelmatige hoeveelheden vocht gegeven. Gewoonlijk wordt elke 5 minuten 1 theelepel (5 milliliter) gegeven. Als kinderen deze hoeveelheid binnenhouden, wordt de hoeveelheid geleidelijk verhoogd. Als het kind niet braakt, hoeft de aanvankelijke hoeveelheid vloeistof niet te worden beperkt. Met geduld en aanmoediging kunnen de meeste kinderen genoeg vloeistof via de mond innemen om intraveneuze vloeistof te vermijden. Bij kinderen met ernstige dehydratatie kan intraveneuze vloeistof echter nodig zijn.

Dieet
Zodra kinderen voldoende vocht hebben ingenomen en niet braken, moeten zij een aan hun leeftijd aangepaste voeding krijgen. Zuigelingen kunnen weer moedermelk of flesvoeding krijgen.

Bij kinderen met chronische diarree hangt de behandeling af van de oorzaak, maar het belangrijkste is dat zij voldoende voeding krijgen en blijven krijgen en dat wordt gecontroleerd op mogelijke tekorten aan vitaminen of mineralen.

Belangrijke punten over diarree bij kinderen
  • flauwvallen is meestal het gevolg van onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen
  • de meeste oorzaken van flauwvallen zijn niet ernstig
  • sommige minder vaak voorkomende oorzaken zijn ernstig of mogelijk dodelijk
  • als het flauwvallen een duidelijke aanleiding heeft (zoals een sterke emotie), wordt voorafgegaan door symptomen (zoals licht gevoel in het hoofd, misselijkheid of zweten), en een paar minuten nodig heeft om te herstellen, gaat het waarschijnlijk om vasovagale syncope en is het niet ernstig
  • flauwvallen als gevolg van hartritmestoornissen treedt meestal abrupt op en herstelt snel
  • artsen kunnen een persoon die is flauwgevallen vragen om autorijden en het bedienen van machines te beperken totdat de oorzaak van het flauwvallen is vastgesteld en behandeld, want als de oorzaak een niet-herkende hartstoornis is, kan de volgende manifestatie fataal zijn
  • als het flauwvallen wordt veroorzaakt door een trage hartslag, kan een pacemaker nodig zijn


Bronnen:

  • Merck Manual, professional version
  • Merck Manual, consumer version
  • Beers, Marc H. (red.), 2005, 2e druk. Merck Manual Medisch Handboek. Bohn Stafleu van Loghum. 1970 blz. ISBN 978-90-313-4300-5.  blz.762-764
  • Beers, Marc H. (red.), 2008, 1e druk. Merck Manual Leeftijd & Gezondheid. Over gezond ouder worden. Bohn Stafleu van Loghum. 926 blz. ISBN 978-90-313-4758-2.  blz.735-738
  • Wiki Nederlandstalig
  • Wiki Engelstalig
  • Bouvy, M. 2009. Zelf dokteren. Consumentenbond. ISBN 978-90-5951-113-2
  • Bouvy, M. & Buurma, H. 2012. Het juiste medicijn. Consumentenbond. ISBN 978-90-5951-192-7

Laatste wijziging: 29 mei 2022 Colofon  Disclaimer  Privacy  Zoeken  Copyright © 2002- G. Speek

  Einde van de pagina