| Misselijkheid en braken bij volwassenen | meer spijsvertering |
|
|
 |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Vomitus - het materiaal dat wordt uitgebraakt - weerspiegelt meestal wat onlangs is gegeten. Soms bevat het brokken voedsel. Als er bloed wordt overgegeven, is het braaksel meestal rood (hematemesis), maar als het bloed gedeeltelijk is verteerd, lijkt het braaksel op koffiedik. Als er gal aanwezig is, is het braaksel bitter en geelgroen.
Complicaties
Naast ongemak kan braken ook complicaties veroorzaken:
- inademing van braaksel (aspiratie)
- gescheurde slokdarm (Mallory-Weiss scheur, Boerhaave syndroom)
- uitdroging en elektrolytische afwijkingen
- ondervoeding en gewichtsverlies
Mensen die bewusteloos of slechts gedeeltelijk bij bewustzijn zijn, kunnen hun braaksel inademen. Het zuur in de braaksel kan de longen ernstig irriteren.
Braken verhoogt de druk in de slokdarm aanzienlijk, en ernstig braken kan de bekleding van de slokdarm scheuren. Een kleine scheur veroorzaakt pijn en soms bloedingen, maar een grote scheur kan fataal zijn.
Omdat mensen water en mineralen (elektrolyten) verliezen in braaksel, kan ernstig braken leiden tot uitdroging en elektrolytenafwijkingen. Pasgeborenen en zuigelingen zijn bijzonder gevoelig voor deze complicaties.
Chronisch braken kan ondervoeding, gewichtsverlies en metabole afwijkingen veroorzaken.
Oorzaak
Misselijkheid en braken ontstaan wanneer het braakcentrum in de hersenen wordt geactiveerd.
De oorzaken zijn meestal aandoeningen van het spijsverteringskanaal of de hersenen, of ingenomen stoffen.
Veel voorkomende oorzaken
De meest voorkomende oorzaken van misselijkheid en braken zijn:
- gastro-enteritis (infectie van het spijsverteringskanaal)
- drugs
- gifstoffen
Misselijkheid en braken komen vaak voor bij elke stoornis van het spijsverteringskanaal, maar komen vooral voor bij gastro-enteritis. Een minder vaak voorkomende aandoening van het spijsverteringskanaal is obstructie van de darm, die braken veroorzaakt omdat voedsel en vloeistoffen door de obstructie terugstromen in de maag. Veel andere buikaandoeningen die braken veroorzaken, veroorzaken ook aanzienlijke buikpijn. Bij dergelijke aandoeningen (bijvoorbeeld appendicitis of pancreatitis) is het meestal eerder de pijn dan het braken die mensen ertoe brengt medische hulp te zoeken.
Veel medicijnen, waaronder alcohol, opioïde pijnstillers (zoals morfine), cannabis (marihuana) en chemotherapiemiddelen, kunnen misselijkheid en braken veroorzaken. Gifstoffen, zoals lood of die in sommige voedingsmiddelen en planten, kunnen ernstige misselijkheid en braken veroorzaken.
Minder vaak voorkomende oorzaken
Minder vaak voorkomende oorzaken van misselijkheid en braken zijn onder meer:
- aandoeningen van de hersenen of het centrale zenuwstelsel
- bewegingsziekte
- metabole veranderingen of lichaamsbrede (systemische) ziekte
- psychologische stoornissen
- cyclisch braaksel syndroom
Het braakcentrum kan ook worden geactiveerd door bepaalde aandoeningen van de hersenen of het centrale zenuwstelsel, waaronder infecties (zoals meningitis en encefalitis), migraine en aandoeningen die de druk binnen de schedel verhogen (intracraniële druk). Stoornissen die de intracraniële druk verhogen zijn hersentumoren, hersenbloeding en ernstig hoofdletsel.
De evenwichtsorganen van het binnenoor (vestibulair apparaat) zijn verbonden met het braakcentrum. Door deze verbinding worden sommige mensen misselijk bij de beweging van een boot, auto of vliegtuig en bij bepaalde aandoeningen van het binnenoor (zoals labyrintitis en positieafwijking).
Misselijkheid en braken kunnen ook optreden bij stofwisselingsveranderingen in het lichaam, zoals tijdens een vroege zwangerschap, of wanneer mensen ernstig ontregelde diabetes hebben of ernstig leverfalen of nierfalen.
Het chronisch misselijkheid- en braaksyndroom is een functiestoornis. Dat wil zeggen, de misselijkheid en het braken worden niet veroorzaakt door een lichamelijke of specifieke psychologische stoornis, maar kunnen eerder een probleem zijn met de manier waarop de hersenen en het maagdarmstelsel met elkaar communiceren. Bij dit syndroom hebben mensen last van misselijkheid, braken of beide die minstens eenmaal per week optreden gedurende minstens 6 maanden, inclusief de laatste 3 maanden, en waarvan de oorzaak niet kan worden vastgesteld nadat er tests zijn uitgevoerd.
Psychische problemen kunnen ook misselijkheid en braken veroorzaken. Dit braken kan opzettelijk gebeuren. Mensen met boulimia laten zichzelf bijvoorbeeld braken om gewicht te verliezen. Of het kan onbedoeld zijn. Kinderen die bang zijn om naar school te gaan, braken bijvoorbeeld als reactie op hun psychologische problemen.
Het cyclisch braaksyndroom is een ongewone aandoening waarbij mensen met wisselende tussenpozen hevige aanvallen van braken (of soms alleen misselijkheid) hebben. Tussen de aanvallen voelen mensen zich normaal. Hoewel het meestal in de kindertijd begint, duurt het soms tot de volwassenheid. Cyclisch braken dat op volwassen leeftijd begint, is vaak het gevolg van chronisch marihuanagebruik. Het braken kan worden verlicht door een warm bad en verdwijnt nadat men stopt met marihuana.
Evaluatie
Niet elke episode van misselijkheid en braken vereist onmiddellijke evaluatie door een arts.
De volgende informatie kan mensen helpen beslissen of een evaluatie door een arts nodig is en hen helpen te weten wat ze kunnen
verwachten tijdens de evaluatie.
Waarschuwingssignalen
Bepaalde symptomen en kenmerken zijn reden tot bezorgdheid. Deze omvatten:
- tekenen van uitdroging (zoals dorst, droge mond, weinig of geen urine en een zwak en moe gevoel)
- hoofdpijn, stijve nek, verwarring of verminderde alertheid
- constante buikpijn
- gevoeligheid bij aanraking van de buik
- gezwollen buik
Wanneer naar de huisarts
Mensen die waarschuwingssignalen hebben, moeten onmiddellijk een arts raadplegen, net als mensen die bloed hebben overgegeven
of die onlangs een hoofdwond hebben gehad.
Mensen die misselijk zijn en braken maar geen waarschuwingssignalen hebben, moeten naar een arts gaan als het braken langer dan 24 tot 48 uur duurt of als ze niet meer dan een paar slokjes vloeistof kunnen verdragen. Mensen die een paar keer overgeven (met of zonder diarree), maar wel een paar slokjes vloeistof kunnen verdragen, moeten hun arts bellen. Afhankelijk van hun leeftijd, andere symptomen en bekende medische aandoeningen (zoals kanker of diabetes), kan de arts voorstellen dat mensen worden gezien voor een evaluatie of thuis blijven en eenvoudige remedies proberen.
Wat doet de arts
Artsen stellen eerst vragen over de symptomen en de medische voorgeschiedenis van de persoon. Daarna doen ze een lichamelijk onderzoek.
Wat ze tijdens de voorgeschiedenis en het lichamelijk onderzoek vinden, suggereert vaak een oorzaak van het braken
en de onderzoeken die mogelijk moeten worden gedaan.
Tijdens de anamnese vragen artsen of de persoon zwanger is of diabetes, migraine, een lever- of nierziekte of kanker heeft (inclusief het tijdstip van eventuele chemotherapie of bestraling). Alle recent ingenomen geneesmiddelen en stoffen worden genoteerd, omdat bepaalde stoffen pas enkele dagen na inname toxisch kunnen zijn (zoals acetaminophen en sommige paddestoelen).
Tijdens het lichamelijk onderzoek letten de artsen op het volgende:
- tekenen van uitdroging (zoals een snelle hartslag, lage bloeddruk en droge mond)
- tekenen van een ernstige buikaandoening (zoals een opgezwollen buik en/of ernstige gevoeligheid bij aanraking)
- verminderde alertheid of andere neurologische afwijkingen die wijzen op een hersenaandoening
Artsen letten op eerdere buikoperaties, omdat zich dan vezelige banden van littekenweefsel (verklevingen) kunnen hebben gevormd en een darmobstructie kunnen hebben veroorzaakt.
Hoewel mensen met eerder bekende aandoeningen die braken veroorzaken (zoals migraine) misschien gewoon een herhaling van die aandoening hebben, zoeken artsen grondig naar tekenen van een nieuw, ander probleem.
Testen
De noodzaak van tests hangt af van wat artsen vinden tijdens de voorgeschiedenis en het lichamelijk onderzoek,
met name of er waarschuwingssignalen aanwezig zijn en of de bevindingen wijzen op een bepaalde aandoening.
Mogelijke testen zijn:
- zwangerschapstest
- bloedonderzoek en urineonderzoek
Meisjes en vrouwen in de vruchtbare leeftijd moeten meestal een zwangerschapstest ondergaan.
Verder gezonde volwassenen en oudere kinderen die slechts enkele keren braken (met of zonder diarree) en geen andere symptomen hebben, hoeven meestal niet getest te worden.
Mensen die ernstig braken of langer dan 1 dag braken of die tekenen van uitdroging vertonen, moeten bloed (vooral elektrolyten en soms levertests) en urine laten onderzoeken.
Behandeling
Specifieke aandoeningen worden behandeld. Als er geen ernstige onderliggende aandoening is en de persoon niet is uitgedroogd,
kunnen ongeveer 30 minuten na de laatste braakneiging kleine hoeveelheden heldere vloeistoffen worden gegeven.
Gewoonlijk wordt eerst een ons of twee gegeven. Gewoon water is een geschikte vloeistof, maar ook bouillon of slappe,
gezoete thee kan worden gegeven. Sportdranken hebben geen bijzonder voordeel, maar zijn niet schadelijk.
Als deze vloeistoffen worden verdragen, worden de hoeveelheden geleidelijk verhoogd.
Wanneer deze verhogingen worden verdragen, mag de persoon weer normaal voedsel gaan eten.
Koolzuurhoudende dranken en alcohol moeten worden vermeden.
Zelfs wanneer mensen licht uitgedroogd zijn, bevelen artsen gewoonlijk orale rehydratatieoplossingen aan, zolang mensen sommige vloeistoffen via de mond kunnen verdragen. Mensen met aanzienlijke uitdroging of elektrolytenafwijkingen, mensen die actief braken en mensen die geen vloeistoffen via de mond kunnen verdragen, hebben meestal vloeistoffen en/of geneesmiddelen nodig die via een ader (intraveneus) worden toegediend.
Bij sommige volwassenen en adolescenten geven artsen medicijnen tegen misselijkheid (anti-emetica), afhankelijk van de oorzaak en de ernst van het braken:
- voor braken veroorzaakt door reisziekte: Antihistaminica (zoals dimenhydrinaat), scopolaminepleisters of beide
- voor milde tot matige symptomen: Prochlorperazine, promethazine of metoclopramide
- voor ernstig braken (inclusief braken veroorzaakt door chemotherapie): Dolasetron, ondansetron of granisetron, of soms aprepitant
Belangrijke punten
|
Bronnen:
| Laatste wijziging: 5 april 2023 |