| Pellagra | meer voeding vitaminen overzicht |
| Vitamine B3 (niacine, nicotinamide) tekort | |
|
|
 |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
- er ontstaat een opvallende donkerrode uitslag op de handen, voeten, kuiten, nek en gezicht, en de tong en mond worden donkerrood
- mensen hebben problemen met het spijsverteringskanaal, vermoeidheid, slapeloosheid, apathie, en later verwardheid en geheugenverlies
- de diagnose wordt gesteld op basis van de voedingsanamnese, de symptomen en soms urineonderzoek
- hoge doses nicotinamide of nicotinezuur, die via de mond worden ingenomen, kunnen het tekort verhelpen
Niacine, een B-vitamine, is essentieel voor de verwerking (stofwisseling) van koolhydraten, vetten en vele andere stoffen in het lichaam en voor het normaal functioneren van de cellen.
Goede bronnen van niacine zijn gedroogde gist, lever, rood vlees, gevogelte, vis, peulvruchten, en volkoren of verrijkte graanproducten en brood. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan tryptofaan (een aminozuur), zoals zuivelproducten, kunnen een tekort aan niacine compenseren, omdat het lichaam tryptofaan kan omzetten in niacine.
De term "niacine" wordt op twee manieren gebruikt: als synoniem voor nicotinezuur en als bredere term die nicotinamide en nicotinezuur omvat, twee vormen van deze B-vitamine.
Oorzaak
Eén vorm van niacinedeficiëntie is het gevolg van een tekort aan niacine en tryptofaan (een aminozuur). Deze vorm veroorzaakt een aandoening genaamd pellagra, die de huid, het spijsverteringskanaal en de hersenen aantast. Pellagra ontstaat alleen als de voeding een tekort aan niacine en tryptofaan vertoont, omdat het lichaam tryptofaan kan omzetten in niacine. Mensen die wonen in gebieden waar maïs (Indische maïs) de belangrijkste voedselbron is, lopen het risico pellagra te ontwikkelen omdat maïs een laag gehalte aan niacine en tryptofaan heeft. Bovendien kan de niacine in maïs niet in de darm worden opgenomen, tenzij de maïs met een alkali wordt behandeld (zoals bij de bereiding van tortilla's gebeurt). Pellagra kan een seizoensgebonden aandoening zijn, die elk voorjaar optreedt en de hele zomer aanhoudt, wanneer de voeding hoofdzakelijk uit maïsproducten bestaat.
Pellagra ontwikkelt zich ook bij mensen die een van de volgende aandoeningen hebben:
- Hartnup ziekte, een zeldzame erfelijke aandoening waarbij de opname van tryptofaan verstoord is
- Carcinoïd syndroom, een zeldzame aandoening waarbij tryptofaan niet wordt omgezet in niacine
Het volgende kan leiden tot een tekort aan niacine:
- alcoholisme
- diarree
- cirrose
- het antibioticum isoniazide als het langdurig wordt ingenomen
Symptomen
Typisch, ontwikkelen de mensen met pellagra een symmetrische, donkerrode uitslag die op zonnebrand lijkt en die bij blootstelling aan zonlicht verergert (een voorwaarde die fotosensitiviteit wordt genoemd). De huiduitslag komt voor op plaatsen waar men aan de zon is blootgesteld, en de plaats ervan is kenmerkend:
- op de armen en handen (zoals handschoenen)
- op de voeten en kuiten (zoals laarzen)
- rond de hals (als een halsketting)
- op het gezicht in de vorm van een vlinder
De huidafwijkingen zijn hardnekkig, en de aangetaste gebieden kunnen bruin en schilferig worden.
Uitslag op de handen als gevolg van Pellagra.
Het hele spijsverteringskanaal wordt aangetast. De tong en de mond kunnen ontstoken en donkerrood worden. De tong kan opzwellen, de mond kan branden en op beide kunnen zweertjes ontstaan. Ook de keel en de slokdarm kunnen branden. De speekselproductie kan toenemen. Andere symptomen zijn misselijkheid, braken, buikpijn, constipatie en diarree (die bloederig kan zijn).
Later ontstaan vermoeidheid, slapeloosheid en apathie. Stoornissen in de werking van de hersenen (encefalopathie) volgen meestal. Dit wordt gekenmerkt door verwardheid, desoriëntatie, hallucinaties en geheugenverlies. Mensen kunnen overprikkeld, depressief, extreem opgewonden (manisch), delirant of paranoïde zijn (denken dat mensen hen kwaad willen doen).
Diagnose
- lichamelijk onderzoek
- urineonderzoek
- verlichting van symptomen door inname van niacinesupplementen
De diagnose van niacinedeficiëntie wordt gebaseerd op de voedingsanamnese en de symptomen. Het meten van een bijproduct van niacine in de urine kan helpen de diagnose te stellen, maar deze test is niet altijd beschikbaar.
De diagnose is bevestigd als niacine de symptomen verlicht.
Behandeling
- Niacine supplementen
- andere B-vitamine supplementen
Er zijn twee soorten niacinesupplementen: nicotinamide en nicotinezuur. Pellagra wordt behandeld met dagelijkse doses nicotinamide die via de mond worden ingenomen. Nicotinamide veroorzaakt, in tegenstelling tot nicotinezuur, geen blozen, jeuk, een branderig of tintelend gevoel.
Omdat mensen met een tekort aan niacine vaak ook andere voedingstekorten hebben, is een evenwichtige voeding belangrijk. Ook worden supplementen van andere B-vitamines genomen.
Bronnen:
- Merck Manual, professional version
- Merck Manual, consumer version
- Beers, Marc H. (red.), 2005, 2e druk. Merck Manual Medisch Handboek. Bohn Stafleu van Loghum. 1970 blz. ISBN 978-90-313-4300-5. blz.903
- Wiki Nederlandstalig
- Wiki Engelstalig
- Huidziekten
| Laatste wijziging: 17 juli 2022 | Colofon Disclaimer Privacy Zoeken Copyright © 2002- G. Speek |