Takayasu arteritis meer hart, bloedvaten  
  Occlusieve thromboaortopathie
  Aortaboogsyndroom&
  Arteritis Takayasu

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Wat is het?
Takayasu arteritis veroorzaakt een chronische bloedvatontsteking, voornamelijk van de aorta (de slagader die rechtstreeks in verbinding staat met het hart), de slagaders die daarvan aftakken en de longslagaders.

  • de oorzaak van Takayasu arteritis is onbekend
  • mensen kunnen algemene symptomen hebben, zoals koorts of spier- of gewrichtspijn, gevolgd door specifieke symptomen, afhankelijk van welke organen zijn aangetast
  • een beeldvormend onderzoek van de aorta wordt gedaan om de diagnose te bevestigen
  • een corticosteroïde en soms een ander geneesmiddel dat het immuunsysteem onderdrukt, kunnen de ontsteking meestal onder controle houden

Zie overzicht van vasculitis.

Takayasu arteritis is zeldzaam. Het komt vaker voor bij Aziaten, maar komt wereldwijd voor. Het treft vooral vrouwen van 15 tot 30 jaar. De oorzaak van Takayasu arteritis is onbekend.

De aorta en zijn vertakkingen, waaronder de slagaders die het bloed naar het hoofd en de nieren leiden, raken ontstoken. Bij ongeveer de helft van de mensen worden ook de longslagaders aangetast. Door de ontsteking kunnen delen van deze slagaders vernauwd of geblokkeerd raken. De wanden van de aorta of de vertakkingen ervan kunnen verdikken, waardoor een uitstulping (aneurysma) ontstaat. De aangetaste slagaders kunnen niet voldoende bloed leveren aan de weefsels die zij van bloed voorzien.

Symptomen   
Takayasu arteritis is een chronische aandoening met symptomen die variëren in ernst.

Soms begint de aandoening met koorts, spier- en gewrichtspijn, verminderde eetlust, gewichtsverlies en nachtelijk zweten. Maar meestal treden de symptomen op wanneer een slagader zich vernauwt, waardoor de bloedstroom naar een deel van het lichaam vermindert, zoals in de volgende gevallen:

  • armen of benen: De armen doen pijn en worden gemakkelijk moe wanneer herhaalde armbewegingen worden gemaakt of de armen voor langere tijd worden opgetild. Bij het lopen kunnen mensen pijn voelen, meestal in de kuiten - een symptoom dat claudicatio wordt genoemd. De polsslag en bloeddruk kunnen verlaagd zijn in één of beide armen of benen
  • hoofd: mensen kunnen zich duizelig of flauw voelen, hoofdpijn hebben of problemen met zien. Minder vaak leidt dit tot een beroerte
  • hart: Soms is de bloedtoevoer naar het hart verminderd, met angina pectoris of een hartaanval als gevolg
  • nieren: De nieren kunnen slecht functioneren omdat de slagaders die het bloed naar de nieren voeren vernauwd raken. Deze vernauwing kan leiden tot hoge bloeddruk. Hoge bloeddruk verhoogt het risico op nierfalen, beroertes en hartaanvallen
  • longen: De bloeddruk in de longen wordt erg hoog (pulmonale hypertensie). Mensen voelen zich kortademig, worden gemakkelijk moe en kunnen pijn op de borst hebben

Sommige mensen hebben geen symptomen. Bij andere mensen ontwikkelt de aandoening zich en veroorzaakt ernstige complicaties zoals beroertes, hartfalen, hartaanvallen, nierfalen en aneurysma's (uitstulpingen).

Diagnose   

Artsen vermoeden Takayasu arteritis op basis van het volgende, vooral bij jonge vrouwen:

  • de bloeddruk kan niet worden gemeten in één of beide armen
  • de bloeddruk is veel hoger of de pols is veel sterker in één arm of been dan in de andere
  • de bloeddruk is onverwacht hoog
  • iemand heeft een aandoening zoals een beroerte, angina, hartaanval of nierschade die geen duidelijke verklaring heeft en die onverwacht is

Artsen vragen naar de symptomen, nemen de medische voorgeschiedenis door en doen een volledig lichamelijk onderzoek om andere aandoeningen uit te sluiten die soortgelijke symptomen kunnen veroorzaken. Artsen meten de bloeddruk in beide armen en beide benen. Armen en benen met een lagere bloeddruk kunnen vernauwde slagaders hebben. Voor een nauwkeurige bloeddrukmeting meten artsen de bloeddruk in een ledemaat waar de slagaders niet door de ziekte vernauwd zijn.

Er wordt bloedonderzoek en urineonderzoek gedaan. Deze kunnen de aandoening niet identificeren, maar kunnen bevestigen dat er sprake is van een ontsteking.

Om de diagnose Takayasu arteritis te bevestigen, doen artsen beeldvormende tests zoals magnetische resonantie angiografie (MRI-scan) of computertomografie (CT-scan) angiografie, of soms conventionele angiografie (ook wel arteriografie genoemd), om de aorta en zijn vertakkingen te beoordelen. Bij conventionele of CT-angiografie wordt een contrastmiddel dat zichtbaar is op röntgenfoto's (radiopaak contrastmiddel) in de bloedvaten gespoten om ze te omlijnen. Vervolgens worden er röntgenfoto's gemaakt. Bij angiografie met magnetische resonantie hoeft geen kleurstof te worden ingespoten. Deze procedures kunnen aneurysma's opsporen en laten zien waar de slagaders vernauwd zijn en waar de vaatwanden verdikt zijn.

Nadat de diagnose Takayasu arteritis is gesteld, moeten regelmatige bezoeken aan de huisarts worden gepland, zodat de arts kan controleren of de aandoening voortschrijdt.

Prognose   
Bij 20% van de mensen treedt de aandoening eenmalig op en komt niet meer terug. Bij de rest gaat de aandoening weg en komt ze terug of is ze chronisch en verergert ze geleidelijk. Zelfs wanneer symptomen en afwijkingen in laboratoriumtests erop wijzen dat de aandoening niet actief is, treden nieuwe symptomen op of wordt een afwijking gezien bij beeldvormend onderzoek. De prognose is slechter voor mensen bij wie de aandoening progressief verslechtert en die complicaties hebben (zoals hoge bloeddruk, hartfalen of aneurysma's).

Behandeling   

Meestal worden corticosteroïden (zoals prednison) gebruikt. Zij verminderen bij de meeste mensen effectief de ontsteking. Soms wordt ook een ander geneesmiddel gebruikt dat het immuunsysteem onderdrukt (immunosuppressivum), zoals azathioprine, cyclofosfamide, mycofenolaatmofetil of methotrexaat. Tumor necrosis factor remmers, zoals infliximab, kunnen ook effectief zijn. Tocilizumab, een ander geneesmiddel dat de ontsteking vermindert, kan sommige mensen helpen. Bij ongeveer een vierde van de mensen kunnen de medicijnen de symptomen echter niet volledig onder controle krijgen.

Hoe lang de medicijnen moeten worden gegeven, is nog niet vastgesteld. De dosis van het corticosteroïde wordt geleidelijk verminderd, en het geneesmiddel wordt uiteindelijk gestopt omdat deze geneesmiddelen, vooral wanneer ze lang worden gebruikt, ernstige bijwerkingen kunnen hebben. Wanneer met de medicijnen wordt gestopt, komen de symptomen bij ongeveer de helft van de mensen terug, zodat de medicijnen mogelijk opnieuw moeten worden gestart.

Hoge bloeddruk moet onder controle worden gehouden om complicaties te voorkomen. Vaak worden angiotensine-converterend enzym (ACE)-remmers gebruikt. Meestal wordt een lage dosis aspirine aanbevolen om het risico op stolling in de ontstoken slagader te verminderen, wat tot verstopping kan leiden. Als een slagader die het hart van bloed voorziet verstopt raakt, kan een hartaanval het gevolg zijn.

Een bypassoperatie kan worden toegepast om de bloedstroom te herstellen. Als mensen bijvoorbeeld moeite hebben hun armen te gebruiken of te lopen, kan een bypassoperatie worden uitgevoerd om de bloedtoevoer naar het getroffen lichaamsdeel te herstellen. Een andere bypassoperatie, coronaire bypass-transplantatie, kan nodig zijn om de bloedtoevoer naar de hartspier te herstellen als de arteritis de hartslagaders aantast. Als alternatief kan een procedure zoals percutane transluminale coronaire angioplastiek) worden gebruikt, afhankelijk van de symptomen, maar deze werkt mogelijk niet zo goed als een bypassoperatie.

Bronnen:

Laatste wijziging: 25 oktober 2022
  Einde van de pagina