Priapisme meer mannen  
  Aanhoudende erectie

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Wat is het?
Een aanhoudende erectie (priapisme) is een pijnlijke, aanhoudende, abnormale erectie die niet gepaard gaat met seksueel verlangen of opwinding. Het komt het meest voor bij jongens van 5 tot 10 jaar en bij mannen van 20 tot 50 jaar.

De penis bestaat uit drie cilindervormige ruimtes (sinussen) van weefsel waar bloed doorheen kan stromen (erectiel weefsel genoemd). De twee grootste sinussen, de corpora cavernosa, liggen naast elkaar. De derde sinus (het corpus spongiosum) omgeeft de urinebuis en eindigt als het kegelvormige uiteinde van de penis (eikel). Wanneer deze sinussen zich vullen met bloed, wordt de penis groter en stijf (erect). Spieren spannen zich dan aan rond de aderen van de lies, zodat het bloed niet uit de penis kan stromen en de penis in erectie blijft.

Ischemisch priapisme
In de meeste gevallen van een aanhoudende erectie kan het bloed niet uit de penis stromen. Het bloed hoopt zich op, waardoor er geen nieuw zuurstofrijk bloed in de penis kan komen. Hierdoor kan de penis een tekort aan zuurstof krijgen. Deze aandoening staat bekend als ischemisch priapisme of lage-stroom priapisme. Ernstige pijn treedt op als een erectie langer dan 4 uur duurt. De penis kan in erectie zijn, terwijl de eikel zacht kan zijn. Langdurig priapisme kan leiden tot erectiestoornissen of zelfs het afsterven van penisweefsel.
Stotterend priapisme is een terugkerende vorm van ischemisch priapisme, waarbij perioden van erectie worden afgewisseld met perioden waarin de penis niet stijf is.

Niet-ischemisch priapisme
Minder vaak voorkomend is priapisme het gevolg van een ongecontroleerde bloedstroom in de penis. Een dergelijke abnormale bloedstroom is meestal het gevolg van een verwonding van een slagader in de liesstreek. Niet-ischemisch priapisme wordt ook wel high-flow priapisme genoemd. Het is minder pijnlijk dan ischemisch priapisme en leidt niet tot weefseldood. De penis is wel stijf, maar niet volledig stijf. Een daaropvolgende erectiestoornis komt veel minder vaak voor dan bij ischemisch priapisme.

Oorzaak   
Priapisme is waarschijnlijk het gevolg van afwijkingen aan de bloedvaten, rode bloedcellen of zenuwen, waardoor bloed vast komt te zitten in het erectieweefsel van de penis. Soms zijn artsen niet in staat om de oorzaak van priapisme vast te stellen.

Veel voorkomende oorzaken
De oorzaken verschillen enigszins op basis van leeftijd.
Bij mannen is de meest voorkomende oorzaak:

  • geneesmiddelen die worden ingenomen om erectiestoornissen te behandelen

Geneesmiddelen die worden ingenomen om een erectie te veroorzaken, waaronder geneesmiddelen die via de mond worden ingenomen (avanafil, sildenafil, tadalafil en vardenafil) en geneesmiddelen die in de penis worden geïnjecteerd (bijvoorbeeld alprostadil), kunnen aanleiding geven tot priapisme.

Veel voorkomende oorzaken
Bij jongens zijn de meest voorkomende oorzaken:

Minder vaak voorkomende oorzaken

Evaluatie   
De volgende informatie kan mensen helpen om te weten wanneer ze naar een arts moeten gaan en wat ze tijdens de evaluatie kunnen verwachten.

Waarschuwingssymptomen
Bij jongens en mannen met priapisme zijn bepaalde symptomen en kenmerken reden tot bezorgdheid. Deze omvatten:

  • hevige pijn
  • leeftijd minder dan 10 jaar
  • recente verwonding van de penis of liesstreek
  • koorts en nachtelijk zweten

Wanneer naar de huisarts   
Alle jongens en mannen die last hebben van priapisme moeten onmiddellijk naar een arts voor behandeling. Als er waarschuwingssignalen zijn, kan verdere evaluatie nodig zijn om te bepalen of de oorzaak van priapisme iets ongewoons of ernstig is.

Wat doet de dokter?
Artsen stellen eerst vragen over de symptomen en de medische voorgeschiedenis en doen dan een lichamelijk onderzoek. Wat ze vinden tijdens de voorgeschiedenis en het lichamelijk onderzoek suggereert vaak een oorzaak van priapisme en de tests die mogelijk moeten worden gedaan (zie tabel Enkele oorzaken en kenmerken van Priapisme).
Artsen vragen:

  • hoe lang de erectie al aanwezig is
  • of er pijn is
  • of er een verwonding is geweest aan de penis of de liesstreek
  • of er aandoeningen (zoals sikkelcelziekte) aanwezig zijn die priapisme kunnen veroorzaken
  • of er drugs zijn gebruikt, waaronder medicijnen tegen erectiestoornissen en recreatieve drugs

Hoewel artsen zich bij het lichamelijk onderzoek vooral richten op de geslachtsorganen om tekenen van letsel of kanker op te sporen, onderzoeken zij ook de buik en doen zij een digitaal rectaal onderzoek. Artsen kunnen ook een neurologisch onderzoek doen om te zoeken naar tekenen van een ruggenmergaandoening.

Onderzoek   
Of onderzoek nodig is, hangt af van wat de arts bij de anamnese en het lichamelijk onderzoek aantreft. Vaak zijn het type priapisme (ischemisch of niet-ischemisch) en de oorzaak duidelijk, zoals het gebruik van een geneesmiddel om erectiestoornissen te behandelen. Als het niet duidelijk is of priapisme ischemisch of niet-ischemisch is, kunnen artsen een bloedmonster van de penis nemen om te testen op de aanwezigheid van zuurstof en andere gassen (arteriële bloedgasmeting). Zij kunnen ook duplex-ultrasoneografie (echografie die de bloedstroom meet en de structuur toont van de bloedvaten waar het bloed doorheen stroomt) doen. Deze tests helpen om ischemisch van niet-ischemisch priapisme te onderscheiden. Ultrasonografie kan ook de bloedstroompatronen bij priapisme en de anatomische afwijkingen die tot priapisme bijdragen, aantonen. Als de oorzaak nog steeds niet duidelijk is, testen artsen op bloedstoornissen en infecties van de urinewegen. De onderzoeken omvatten:

Hemoglobine-elektroforese is een bloedonderzoek om te controleren op abnormaal hemoglobine (het eiwit dat zuurstof transporteert in rode bloedcellen), zoals dat voorkomt bij sikkelcelziekte.

Omdat sommige jongens en mannen zich kunnen schamen om toe te geven dat ze recreatieve drugs hebben gebruikt, doen artsen soms een drugsscreening. Soms wordt ook magnetische resonantiebeeldvorming (MRI) of computertomografie (CT) gedaan.

Behandeling   
Eenvoudige maatregelen die onmiddellijk kunnen worden genomen zijn het aanbrengen van ijs, traplopen, of beide. Echter, priapisme is een noodgeval. De behandeling moet zo snel mogelijk beginnen, bij voorkeur door een uroloog op een spoedafdeling.

Artsen geven jongens en mannen die veel pijn hebben een pijnstiller (analgeticum). Andere maatregelen zijn meestal nodig als het priapisme ischemisch is. Nadat ze de penis hebben verdoofd met een plaatselijk verdovingsmiddel, kunnen artsen de penis injecteren met een geneesmiddel dat ervoor zorgt dat de bloedvaten die bloed naar de penis transporteren zich vernauwen (bijvoorbeeld fenylefrine), waardoor de bloedstroom naar de penis afneemt en de zwelling afneemt. Artsen kunnen ook bloed uit de penis zuigen met een naald en een injectiespuit (aspiratie). Het wegzuigen van bloed helpt de druk en de zwelling te verminderen. Soms spoelen artsen de aderen van de penis ook met een zoutwateroplossing (zoutoplossing) om zuurstofarm bloed of bloedstolsels te helpen verwijderen.

Deze maatregelen kunnen worden herhaald. Als ze nog steeds niet effectief zijn, kunnen artsen een chirurgische shunt aanleggen. Een shunt is een doorgang die operatief in de penis wordt ingebracht om de overtollige bloedstroom af te leiden en de bloedsomloop in de penis weer op gang te brengen.

Bronnen:

Laatste wijziging: 04 april 2022 Colofon  Disclaimer  Privacy  Zoeken  Copyright © 2002- G. Speek
  Einde van de pagina