| Overzicht van slaap | meer hersenen, ruggenmerg en zenuwstelsel |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
|
Wat is het? Slaap is nodig om te overleven en gezond te blijven, maar waarom slaap nodig is en hoe mensen er precies baat bij hebben, is niet helemaal duidelijk. Een van de voordelen van slaap is het herstellende effect op het vermogen van mensen om overdag normaal te functioneren. De individuele slaapbehoefte varieert sterk, meestal van 6 tot 10 uur per dag. De meeste mensen slapen 's nachts. Veel mensen moeten echter overdag slapen om hun werkschema's aan te passen - een situatie die kan leiden tot slaapstoornissen. Hoe lang mensen slapen en hoe uitgerust ze zich voelen na het ontwaken, kan door veel factoren worden beïnvloed, waaronder de volgende:
Sommige drugs maken mensen slaperig en andere maken het moeilijk om te slapen. Sommige voedingsbestanddelen of additieven, zoals cafeïne, sterke kruiden en mononatriumglutamaat (MSG), kunnen de slaap verstoren. Oudere mensen hebben de neiging om vroeger in slaap te vallen, eerder wakker te worden en minder tolerant te zijn voor veranderingen in slaapgewoonten. Snurken kan de slaap verstoren - die van de snurker of die van zijn bedpartner. |
De slaapcyclus
Alle slaap is niet hetzelfde. Er zijn twee hoofdtypen slaap:
- snelle oogbewegingen (REM) slaap
- niet-snelle oogbewegingen (NREM) slaap, die drie stadia heeft
Mensen doorlopen normaal gesproken de drie stadia van de NREM-slaap (stadia N1 tot en met N3), meestal gevolgd door een kort interval van REM-slaap, elke 90 tot 120 minuten of meerdere keren per nacht. Gedurende de nacht worden mensen kort wakker (fase W genoemd), maar ze zijn zich meestal niet bewust van het feit dat ze wakker zijn.
- NREM-slaap: De NREM-slaap maakt ongeveer 75 tot 80% uit van de totale slaaptijd bij volwassenen. De slaap verloopt van stadium 1 (het lichtste niveau, wanneer de slaper gemakkelijk kan worden gewekt) naar stadium 3 (het diepste niveau, wanneer de slaper met meer moeite kan worden gewekt). In stadium 3 is de bloeddruk het laagst en de hartslag en ademhaling het traagst. Mensen ervaren stadium 3 als een slaap van hoge kwaliteit
- REM-slaap: De elektrische activiteit in de hersenen is ongewoon hoog en lijkt een beetje op die tijdens het waken. De ogen bewegen snel en bepaalde spieren zijn verlamd zodat vrijwillige beweging onmogelijk is. Sommige spieren kunnen echter onwillekeurig trillen. De snelheid en diepte van de ademhaling nemen toe
De meest levendige dromen komen voor tijdens de REM-slaap. Het meeste praten tijdens de slaap, nachtmerries en slaapwandelen komen voor tijdens fase 3 van de NREM-slaap.
| Fases van de slaapcyclus |
| Mensen doorlopen normaal gesproken elke 90 tot 120 minuten van de nacht verschillende slaapstadia: drie stadia van niet-snelle oogbewegingen (N) en één stadium van snelle oogbewegingen (REM). |
| Relatief weinig tijd wordt doorgebracht in stadium N1 (ondiepe) slaap. De meeste tijd wordt doorgebracht in fase N2 slaap. Diepe slaap (stadium N3) komt vooral voor tijdens de eerste helft van de nacht. Naarmate de nacht vordert, wordt er meer tijd doorgebracht in de REM-slaap. Korte ontwakingen (fase W genoemd) komen gedurende de nacht voor, maar de slaper is zich meestal niet bewust van de meeste van deze ontwakingen. |
 |
Slaapstoornissen
Bijna de helft van alle mensen in de Verenigde Staten rapporteert slaapproblemen.
Zie ook Slaapproblemen bij kinderen.
Bij slaapstoornissen gaat het om verstoringen in het vermogen om in slaap te vallen, in slaap te blijven of wakker te blijven of om ongewoon gedrag tijdens de slaap, zoals slaapwandelen. De slaap kan door veel factoren verstoord worden, waaronder onregelmatige bedtijden, activiteiten voor het slapen gaan, stress, dieet, stoornissen en drugs.
De meest voorkomende symptomen van slaapstoornissen zijn
Slapeloosheid kan een stoornis zijn of een symptoom van een andere stoornis. Overmatige slaperigheid overdag is geen stoornis maar een symptoom van verschillende slaapgerelateerde aandoeningen.
Mensen met slapeloosheid hebben moeite om in slaap te vallen en te blijven en worden onfris wakker. Ze kunnen vroeg wakker worden. Door slaaptekort voelen mensen zich overdag slaperig, moe en prikkelbaar.
Mensen met overmatige slaperigheid overdag hebben de neiging om tijdens normale wakkere uren in slaap te vallen. Sommige slaapstoornissen zorgen ervoor dat mensen overdag niet in slaap kunnen vallen.
Sommige slaapstoornissen gaan gepaard met onwillekeurige bewegingen van de ledematen of ander ongewoon gedrag (zoals nachtmerries, nachtmerries of slaapwandelen) tijdens de slaap. Ongewone bewegingen en gedrag tijdens de slaap worden parasomnieën genoemd.
Andere symptomen zijn problemen met het geheugen, de coördinatie en emoties. Mensen kunnen minder goed presteren op school of op hun werk. Het risico op een auto-ongeluk of het ontwikkelen van een hartaandoening is verhoogd.
Een gedetailleerde beschrijving van het probleem, soms met informatie uit een slaaplogboek, geeft meestal de diagnose, maar soms zijn testen in een slaaplaboratorium nodig. Dit onderzoek omvat polysomnografie.
Essentiële informatie voor ouderen: Slaap
Tot de helft van de ouderen zegt dat ze niet zo goed slapen als ze zouden willen. Naarmate mensen ouder worden, nemen de totale slaaptijd en de diepe slaap af en wordt de
slaap vaker onderbroken.
Hoewel de oorzaken van slecht slapen dezelfde kunnen zijn als bij jongere mensen, kunnen leeftijdgerelateerde veranderingen ook bijdragen aan slecht slapen.
Leeftijdgerelateerde veranderingen
Naarmate mensen ouder worden, kunnen ze minder activiteiten ondernemen en minder lichamelijk actief worden, waardoor het moeilijker wordt om in slaap te vallen en te blijven.
Als oudere mensen moeten verhuizen naar een huis van een familielid of een verpleeghuis, hebben ze misschien geen controle over zaken als temperatuur en geluidsniveaus. Het daaruit voortvloeiende ongemak kan het slapen moeilijker maken.
Oudere mensen gaan minder naar buiten en brengen minder tijd buiten door, waardoor ze minder worden blootgesteld aan zonlicht. Als de ogen niet aan voldoende zonlicht worden blootgesteld, kan de interne (biologische) klok van het lichaam niet meer synchroon lopen met de licht- en donkercyclus op aarde. Mensen kunnen dan moeite hebben om te slapen wanneer dat de bedoeling is ('s nachts).
Naarmate mensen ouder worden, produceert het lichaam ook minder melatonine en groeihormoon. Deze verandering heeft invloed op de slaap omdat beide hormonen een diepe slaap bevorderen.
Oudere mensen vallen eerder in slaap en worden eerder wakker dan jongere volwassenen en kinderen. Vergeleken met jongere mensen brengen ouderen ook minder tijd door in diepe slaap (wat het lichaam kan helpen herstellen van activiteiten overdag). Eenmaal in slaap, worden ze vaker en gemakkelijker wakker. Daardoor voelen ze zich minder fris als ze wakker worden, ook al hebben ze lang in bed gelegen. Meestal duiden deze veranderingen op zich niet op een slaapstoornis bij oudere mensen, maar ze kunnen wel duiden op een stoornis als de veranderingen het mensen moeilijk maken om overdag te functioneren.
Oudere mensen zijn vaak minder tolerant tegenover veranderingen in hun slaapgewoonten. Ze kunnen bijvoorbeeld vatbaarder zijn voor jetlag en problemen in verband met ploegendienst.
Aandoeningen bij ouderen
Oudere mensen hebben vaker medische en emotionele aandoeningen die de slaap kunnen verstoren.
Stoornissen verstoren de slaap op verschillende manieren:
- door pijn te veroorzaken (zoals bij artritis)
- door de ademhaling te bemoeilijken (zoals bij hart- en longaandoeningen)
- door mensen vaker te laten plassen, waardoor ze 's nachts vaak wakker worden (zoals voorkomt bij goedaardige prostaathyperplasie, diabetes en hartfalen)
Depressie, die veel voorkomt bij oudere mensen, verstoort ook de slaap.
Medicijnen bij ouderen
Oudere mensen nemen vaker geneesmiddelen die de slaap beïnvloeden. Sommige (zoals diuretica voor hartfalen) verhogen de behoefte om te plassen en onderbreken zo de slaap.
Andere medicijnen maken mensen slaperig overdag of stimuleren hen. In beide gevallen kan het slapen 's nachts moeilijker zijn.
Slaapmiddelen (hypnotica), voorgeschreven door een arts of vrij verkrijgbaar (OTC), zelfs in kleine dosissen, kunnen bijwerkingen hebben Deze bijwerkingen komen vaker voor en veroorzaken meer problemen bij oudere mensen. Ze kunnen bestaan uit slaperigheid overdag, onhandigheid, nervositeit, agitatie, moeite met plassen en verwardheid. Deze medicijnen verhogen ook het risico om 's nachts te vallen.
Ouderen en dutten
Oudere mensen doen vaak dutjes omdat ze 's nachts niet goed slapen. Slapen overdag kan helpen om het niet slapen 's nachts te compenseren, maar het kan het slapen
's nachts ook moeilijker maken. Slapen kan waarschijnlijker zijn omdat het verouderende lichaam minder goed in staat is om de bloeddruk naar behoefte te reguleren.
Bijvoorbeeld, na een grote maaltijd daalt de bloeddruk en moet het lichaam relatief meer bloed naar het hoofd pompen. Het verouderende lichaam is minder goed in
staat om deze aanpassing te maken. Als gevolg hiervan gaan ouderen meer liggen, wat soms resulteert in een dutje.
Maatregelen om de slaap bij ouderen te verbeteren
Over het algemeen hebben oudere mensen evenveel slaap nodig als toen ze jong waren en moeten ze slecht slapen niet accepteren als onderdeel van het ouder worden.
Ze kunnen maatregelen nemen om de slaap te verbeteren, zoals de volgende:
- blijf actief
- breng tijd buiten door
- vermijd voedsel en dranken (zoals cafeïne of alcohol) die de slaap kunnen verstoren of drink alleen cafeïnehoudende dranken vroeg op de dag
- zorg ervoor dat hun slaapkamer bevorderlijk is voor de slaap
- ga op regelmatige tijden naar bed en - nog belangrijker - word op regelmatige tijden wakker
Wist u dat...
|
Bronnen:
| Laatste wijziging: 20 december 2023 |