| Hersendysfunctie gerelateerd aan COVID-19 | meer hersenen, ruggenmerg en zenuwstelsel |
|
|
|
|
|
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
- neurologische en psychologische symptomen kunnen optreden wanneer mensen voor het eerst besmet worden met COVID-19, terwijl mensen herstellen en/of nadat mensen hersteld zijn van de initiële infectie
- mensen die kritisch ziek worden met COVID-19 kunnen, net als bij andere infecties, een delirium ontwikkelen en geagiteerd of suf worden
- na herstel van de initiële infectie met COVID-19 hebben veel mensen minstens één aanhoudend symptoom, zoals vermoeidheid, geheugen- en cognitiestoornissen, hoofdpijn, gevoelloosheid en tintelingen en/of reukverlies
- artsen kunnen beeldvorming met magnetische resonantie doen om te controleren op veranderingen in de hersenen en bloed- en urineonderzoek doen om andere aandoeningen uit te sluiten die soortgelijke symptomen kunnen veroorzaken
- de belangrijkste behandeling voor neurologische en psychologische symptomen is ondersteunende zorg, maar voor mensen met een depressie kunnen antidepressiva nuttig zijn
Neurologische en psychologische symptomen kunnen lang aanhouden - vele weken tot maanden. Symptomen die optreden tijdens de eerste 4 weken na de initiële infectie worden acute COVID-19 genoemd. Symptomen die 12 weken of langer aanhouden worden chronisch COVID-19 (post-COVID-19 syndroom) genoemd.
Hoe het virus dat COVID-19 (SARS-CoV-2) veroorzaakt neurologische en psychologische symptomen veroorzaakt is onduidelijk. Deze symptomen kunnen het gevolg zijn van:
- de infectie zelf
- problemen die vaak voorkomen tijdens ernstige ziekte of die het gevolg zijn van ziekenhuiszorg, met name op een intensive care afdeling (IC)
- een auto-immuunreactie - wanneer het immuunsysteem niet goed functioneert en de eigen weefsels aanvalt - veroorzaakt door het virus
Als COVID-19 (of een andere ademhalingsziekte) bijvoorbeeld ernstig is, kan het zuurstofgehalte in het bloed dalen. Als het zuurstofgehalte erg laag is, krijgen de hersenen mogelijk niet genoeg zuurstof en kunnen ze slecht functioneren, wat problemen met denken, geheugenverlies, persoonlijkheidsveranderingen, moeite met lopen en gebrek aan coördinatie kan veroorzaken.
Risicofactoren voor het ontwikkelen van neurologische en psychologische symptomen (zoals delirium en agitatie) als gevolg van COVID-19 zijn onder andere:
- kritisch ziek zijn, vooral als behandeling op een IC nodig is
- ouder zijn
- het hebben van een andere aandoening zoals cerebrovasculaire aandoening, hartfalen of hoge bloeddruk
Op een IC zijn mensen gemakkelijk gedesoriënteerd en verward. Ze zijn vaak alleen en bang op een vreemde plek zonder bekende herkenningspunten en gebruikelijke routines. Er zijn vaak geen ramen of klokken en ze hebben geen bezittingen om zich te oriënteren. Oudere mensen, of ze dementie hebben of niet, worden extra getroffen wanneer ze uit hun vertrouwde omgeving worden gehaald en geen steun hebben van familie en vrienden. Mensen op een IC zijn vaak slaperig omdat ze vaak kalmerende middelen krijgen en hun slaap voortdurend wordt onderbroken door piepende monitoren en door personeel dat hen controleert, bloed afneemt en medicijnen geeft. Vermoeide mensen zijn sneller in de war, wat soms leidt tot een delirium.
Symptomen
Ongeveer 80% van de mensen die opgenomen worden met COVID-19 hebben neurologische symptomen. Veel mensen hebben neurologische en psychologische symptomen in de 6 maanden na hun
opname voor COVID-19, vooral als de ziekte ernstig is.
Vroege symptomen
Tijdens de eerste 4 weken na besmetting kunnen neurologische symptomen van COVID-19 hoofdpijn, duizeligheid, spierpijn, vermoeidheid en het meer specifieke symptoom
van COVID-19 - verlies van reuk en smaak - zijn.
Enkele dagen nadat ze voor het eerst besmet zijn, worden sommige mensen zieker en kunnen ze kritisch ziek worden. Ze krijgen vaak een delirium. Mensen met een delier kunnen zich niet concentreren en raken verward. Het ene moment zijn ze alert, het andere slaperig. Delirante mensen kunnen geagiteerd en vijandig zijn of traag en ingetogen.
Soms veroorzaakt COVID-19 ernstige neurologische problemen zoals ischemische beroerte, bloeding in de hersenen, meningitis, encefalitis en toevallen. Sommige symptomen houden weken tot maanden aan. Voor aanhoudende problemen kan uitgebreide revalidatie nodig zijn.
Aandoeningen die zenuwen en spieren aantasten, zoals het Guillain-Barré syndroom, kunnen voorkomen bij mensen met COVID-19.
Latere symptomen
Tijdens het herstel en/of als onderdeel van het post-COVID-syndroom hebben veel mensen minstens één langdurig neurologisch symptoom, zoals chronische vermoeidheid,
algemene spierpijn, gevoelloosheid en tintelingen, en niet verkwikkende slaap. Sommige mensen, zelfs mensen met een milde vorm van COVID-19, hebben last van hersenmist,
wat gepaard kan gaan met problemen met concentratie, geheugen, het begrijpen van gesproken en geschreven taal, plannen en het nemen van beslissingen.
Veel mensen hebben migraineachtige hoofdpijn
(die vaak niet op behandeling reageert). Smaak- en reukverlies kan enkele maanden of langer aanhouden nadat andere symptomen zijn verdwenen.
Stemmingsstoornissen, voornamelijk angst en depressie, komen vaak voor.
Er kan zich een posttraumatische stressstoornis (PTSS) ontwikkelen. Mensen met PTSS kunnen last hebben van terugkerende indringende herinneringen.
Er is meer onderzoek nodig om te bepalen hoe lang de neurologische en psychologische symptomen aanhouden en hoe goed mensen ervan herstellen.
Diagnose
- evaluatie door een arts
- onderzoek naar andere oorzaken
Magnetische resonantie beeldvorming (MRI-scan) of computertomografie (CT-scan) van de hersenen wordt gedaan om neurologische en/of psychologische symptomen als gevolg van COVID-19 (of andere oorzaken) te evalueren. Deze onderzoeken kunnen zwellingen in de hersenen, hersentumoren, infecties en andere afwijkingen opsporen. \bloedonderzoek en urineonderzoek wordt gedaan om te controleren op stofwisselingsstoornissen en infecties. Neuropsychologisch onderzoek wordt gedaan om problemen met denken en gedrag te evalueren.
Artsen gebruiken dezelfde specifieke criteria om stemmingsstoornissen (zoals depressie), angststoornissen en PTSS te diagnosticeren bij mensen met COVID als bij andere mensen. Standaard screeningsinstrumenten moeten worden gebruikt om depressie, angststoornissen, slaapstoornissen, PTSS en vermoeidheid te identificeren. Uitgebreidere neuropsychologische evaluatie kan nodig zijn bij mensen met denkproblemen die aanhouden nadat de initiële infectie is verdwenen.
Behandeling
- ondersteunende zorg
- soms antidepressiva
Ondersteunende zorg is de belangrijkste behandeling voor mensen met neurologische en psychologische symptomen ten gevolge van COVID-19. Ondersteunende zorg omvat het verlichten van symptomen en kan volledige levensondersteuning in een IC omvatten. Het omvat:
- mensen nauwlettend in de gaten houden om problemen te identificeren wanneer deze zich voordoen
- hen helpen ademen door hen extra zuurstof te geven
- koorts verlagen
- ze gehydrateerd houden door ze vocht te geven via een ader (intraveneus)
- zo nodig intensieve zorg bieden, waaronder mechanische beademing
Als mensen depressief of angstig zijn, kunnen bepaalde antidepressiva helpen. Bepaalde serotonine heropname remmers (SSRI's) en serotonine-norepinefrine heropname remmers (SNRI's) kunnen de ontsteking veroorzaakt door COVID-19 verminderen en depressie behandelen.
Behandelingen voor COVID-19 worden voortdurend ontwikkeld en ontwikkelen zich snel. Momenteel is er echter geen behandeling die specifiek gericht is op neurologische en psychologische symptomen.
Bronnen:
| Laatste wijziging: 16 juli 2023 |