| Keelpijn | meer keel, neus, oren |
|
|
 |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Oorzaak
Keelpijn is meestal het gevolg van een infectie. De meest voorkomende infectie is:
- tonsillofaryngitis
Veel minder vaak voorkomende, maar ernstigere oorzaken van keelpijn zijn:
- abces
- infectie van het strotklepje (epiglottitis)
- tumoren
Abcessen, epiglottitis en tumoren zijn bijzonder zorgwekkend omdat ze de luchtweg kunnen blokkeren.
Keelirritatie en lichte pijn kunnen ook worden veroorzaakt door droogte, irriterende stoffen, gastro-oesofageale refluxziekte (GERD) en overbelasting van de stem (bijvoorbeeld door schreeuwen).
Tonsillofaryngitis
Tonsillofaryngitis is een infectie van de amandelen (lymfoïde weefsel achter in de keel) en de keel (pharynx).
Artsen kunnen de term tonsillitis gebruiken wanneer de amandelen bijzonder ontstoken zijn of de term faryngitis wanneer
de amandelen niet bijzonder ontstoken zijn of wanneer mensen zonder amandelen keelpijn hebben.
Tonsillofaryngitis wordt meestal veroorzaakt door een virus, meestal een van dezelfde virussen die een gewone verkoudheid veroorzaken.
De meeste verkoudheden beginnen met een lichte keelpijn. Een minder vaak voorkomende virale oorzaak is acute mononucleose (veroorzaakt
door het Epstein-Barr-virus), die vooral voorkomt bij kinderen en jonge volwassenen.
Nog zeldzamer is keelpijn als onderdeel van de initiële infectie met het humaan immunodeficiëntievirus (HIV)
of als gevolg van chronische schimmelinfecties bij HIV-patiënten, zoals spruw.
Ongeveer 10% van de keelpijn bij volwassenen (en iets meer bij kinderen) wordt veroorzaakt door een type Streptococcus-bacterie
(streptokokken). Dergelijke streptokokkeninfecties worden vaak keelpijn genoemd.
Keelpijn is ongebruikelijk bij kinderen jonger dan 2 jaar.
Zeldzame bacteriële oorzaken zijn gonorroe en difterie (in landen met een lage vaccinatiegraad).
Onder of bij een van de amandelen kan zich een verzameling pus (abces) vormen (peritonsillair abces). De gebruikelijke oorzaak is een streptokokkeninfectie die zich vanuit de amandelen naar dieper gelegen weefsel heeft verspreid. Bij jonge kinderen kan een abces ontstaan in het weefsel achter in de keel (retropharyngeaal abces).
Het strotklepje is een klein weefselflapje dat tijdens het slikken de toegang tot het strottenhoofd en de luchtpijp afsluit. Het strotklepje kan geïnfecteerd raken door bepaalde bacteriën (epiglottitis). Deze infectie veroorzaakt hevige pijn en zwelling. De zwelling kan de luchtpijp afsluiten, vooral bij zuigelingen en kinderen. Epiglottitis kwam vroeger vooral voor bij kinderen en werd meestal veroorzaakt door Haemophilus influenzae type B (HiB) bacteriën. Nu de meeste kinderen tegen HiB zijn ingeënt, is epiglottitis vrij zeldzaam bij kinderen, maar HiB is nog steeds een oorzaak bij volwassenen en niet-gevaccineerde kinderen.
Evaluatie
Niet elke keelpijn vereist onmiddellijke beoordeling door een arts.
De volgende informatie kan mensen helpen beslissen of een evaluatie door een arts nodig is en hen helpen te weten wat ze tijdens de evaluatie kunnen verwachten.
Waarschuwingssignalen
Bij mensen met keelpijn zijn bepaalde symptomen en kenmerken reden tot bezorgdheid. Deze omvatten:
- piepend geluid bij het inademen (stridor)
- elk teken van ademhalingsmoeilijkheden (vooral de trippelpositie, waarbij kinderen rechtop zitten, voorovergebogen, met de nek schuin naar achteren en de kaak naar voren)
- kwijlend
- gedempte, "hete aardappel" stem (spreken alsof een heet voorwerp in de mond wordt gehouden)
- zichtbare uitstulping achter in de keel
Wanneer naar de huisarts
Mensen met waarschuwingssignalen moeten meteen naar het ziekenhuis.
Mensen met keelpijn maar zonder waarschuwingssignalen moeten hun arts bellen.
Mensen met typische verkoudheidsverschijnselen en licht tot matig ongemak kan worden geadviseerd thuis te blijven
en hun symptomen te behandelen met vrij verkrijgbare middelen.
Mensen met ernstige pijn en/of andere symptomen (zoals koorts,
extreme vermoeidheid of een productieve hoest)
moeten meestal meteen worden gezien.
Wat de arts doet
Artsen stellen eerst vragen over de symptomen en de medische voorgeschiedenis van de persoon en doen vervolgens een lichamelijk onderzoek.
Wat de artsen tijdens de anamnese en het lichamelijk onderzoek vinden, helpt hen te beslissen welke onderzoeken eventueel moeten worden gedaan.
Tijdens de anamnese vragen artsen naar het volgende:
- symptomen van een loopneus, hoesten en moeite met slikken, spreken of ademen.
- of de persoon een algemeen gevoel van ernstige vermoeidheid heeft gehad vóór de keelpijn (suggereert mononucleosis)
- of de persoon een eerdere episode van mononucleosis heeft gehad (mensen krijgen zelden twee keer mononucleosis)
- of mensen risicofactoren hebben voor gonorroe (zoals recent oraal-genitaal seksueel contact) of HIV-infectie (zoals onbeschermde seks, meerdere sekspartners of intraveneus drugsgebruik).
Tijdens het lichamelijk onderzoek richten artsen zich op de neus en de keel.
Maar als artsen epiglottitis
bij kinderen vermoeden (omdat er waarschuwingssignalen zijn en geen aanwijzingen voor een verkoudheid),
onderzoeken ze de keel niet in hun praktijk, omdat het inbrengen van een tongspatel een kramp kan veroorzaken die een
volledige blokkering van de luchtweg veroorzaakt.
Als epiglottitis niet wordt vermoed, doen artsen het volgende:
- in de mond kijken of de keel en/of amandelen rood zijn, of er witte vlekken (exsudaat) op de amandelen zitten en of er uitstulpingen zijn die wijzen op een abces
- onderzoek de hals op vergrote, gevoelige lymfeklieren
- voel de buik op een vergrote milt
Testen
De noodzaak van onderzoek hangt af van wat de arts vindt tijdens de anamnese en het lichamelijk onderzoek,
met name of er waarschuwingssignalen zijn.
Mogelijke testen zijn:
- snelle streptokokkenscreening (voor kinderen)
- keelkweek (voor volwassenen)
- flexibele vezeloptische laryngoscopie
- röntgenfoto van de hals
De eerste zorg van een arts is te herkennen welke mensen epiglottitis kunnen hebben. Stridor en kwijlen zijn waarschuwingssignalen, vooral bij mensen die ziek lijken of moeite hebben met ademhalen. In zulke gevallen moeten mensen geen röntgenfoto's laten maken. In plaats daarvan kijkt de arts in de keel met een dunne, flexibele kijkbuis die via de neus wordt ingebracht (flexibele fiberoptische laryngoscopie). Omdat kinderen een grotere kans hebben op een plotselinge, volledige blokkering van hun luchtweg wanneer hun keel wordt onderzocht, minimaliseren artsen dit gevaar door dit onderzoek alleen in de operatiekamer te doen, waar geavanceerde luchtwegapparatuur en personeel beschikbaar zijn. Volwassenen die niet ernstig ziek lijken en geen ademhalingssymptomen hebben, kunnen een röntgenfoto van de nek laten maken om een gezwollen epiglottis op te sporen of een flexibele fiberoptische laryngoscopie laten doen op de spoedeisende hulp of in de praktijk van een specialist.
Ondanks wat veel mensen denken, is het voor artsen moeilijk om keelpijn te onderscheiden van keelpijn veroorzaakt door een virus, alleen op basis van het uiterlijk. Beide kunnen een zeer rode keel met witte vlekken veroorzaken. Dus, tenzij mensen duidelijk alleen een verkoudheid hebben, doen artsen meestal tests om de diagnose keelinfecties te stellen. Er zijn twee soorten tests, een snelle streptokokkenantigeentest en een keelkweek. Beide tests worden gedaan op een monster dat met een uitstrijkje achter in de keel wordt genomen. De snelle streptokokkenantigeentest kan in ongeveer 20 minuten bij de huisarts worden gedaan. De snelle test wordt meestal alleen bij kinderen gedaan. Als de uitslag positief is, worden kinderen behandeld met antibiotica. Als de uitslag negatief is, wordt een ander monster naar het laboratorium gestuurd voor een kweek (waarbij micro-organismen op een speciale gel worden gekweekt, zodat er genoeg zijn om te identificeren). Als volwassenen moeten worden getest op keelinfecties, doen artsen meestal alleen een keelkweek omdat volwassenen een andere bacteriële infectie kunnen hebben die niet zou worden geïdentificeerd door de snelle antigeentest.
Een abces is vaak zichtbaar tijdens het onderzoek door de arts. De arts kan het abces vaststellen en behandelen door een kleine naald in het gezwollen gebied te steken nadat hij de keel met een verdovingsmiddel heeft besproeid. Als er pus uit komt, is er sprake van een abces en verwijdert de arts zoveel mogelijk pus. Als de plaats en de omvang van een abces onduidelijk zijn, maken artsen een CT-scanan de hals.
Artsen doen alleen bloedonderzoek naar mononucleose of HIV als ze vermoeden dat mensen een van deze infecties hebben.
Behandeling
Artsen behandelen specifieke of onderliggende aandoeningen. Mensen met keelpijn of andere bacteriële infecties krijgen
bijvoorbeeld antibiotica.
Het is belangrijk de pijn van keelpijn te verlichten, zodat men kan eten en drinken. Ibuprofen of acetaminophen helpt de pijn en de koorts te verlichten. Mensen met ernstige pijn kunnen het gebruik van opioïden (zoals oxycodon of hydrocodon) op korte termijn nodig hebben. Gorgelen met warm zout water en keelpastilles of keelsprays (zoals die met benzocaïne, lidocaïne of dyclonine) kunnen de pijn tijdelijk verlichten. Het geven van soep is een goede manier om kinderen goed gehydrateerd en gevoed te houden als slikken pijnlijk is en voordat de eetlust is teruggekeerd.
Belangrijke punten
|
Bronnen:
| Laatste wijziging: 29 maart 2023 |