| Legionella-infecties | meer longen en luchtwegen |
| Veteranenziekte; Legionellose; Legionella griep | |
Intro
Legionellose is een infectieziekte die de luchtwegen en de longen aantast waardoor het lichaam beperkt zuurstof kan opnemen.
De ziekte wordt veroorzaakt door de bacterie Legionella pneumophila.
Er zijn twee varianten die door dezelfde bacterie worden veroorzaakt:
-
de veteranenziekte of legionairsziekte is een vorm van longontsteking
en is een potentieel ernstige ziekte.
De ziekte kan licht verlopen, maar ook ernstig of fataal zijn met een overlijdensrisico van 5 tot 25 procent.
De ziekte is bekend omdat er weleens uitbraken op grote schaal zijn.
Geschiedenis van Legionella - de legionellagriep of pontiackoorts is een lichtere variant van de ziekte waarbij geen longontsteking plaatsvindt. Deze variant is ongevaarlijk en de klachten kunnen zonder behandeling verdwijnen. Zie onderaan deze pagina
Incubatietijd
Meestal tussen de twee en de tien dagen, soms tot negentien dagen.
Oorzaak
Altijd via de luchtwegen, niet door het drinken van besmet water.
Waarschijnlijk wordt de infectie overgebracht door het inademen van de bacterie in zeer kleine druppeltjes verneveld water zoals o.a. bij douchen, bubbelbaden,
airconditioning en luchtbevochtigers.
De bacterie is niet mens-op-mens besmettelijk, huisdieren kunnen niet besmet raken.
De bacterie vermenigvuldigt zich in waterleidingen waarin het water al een aantal dagen niet gestroomd heeft, vooral bij wat hogere temperaturen (20-50°C).
Een beruchte bron van besmetting zijn douches in hotels in vakantielanden, waar de kraan soms (als de kamer een poos leegstaat)
een aantal dagen niet loopt en de gasten dan na een lange reis meteen onder de douche springen.
Zwarte lijst
standaard.be, 08 juli 2013: zeker 753 hotels en campings in Europa kenden de voorbije jaren herhaalde besmettingen door legionella, ontdekte de Nederlandse krant NRC.
De namen zijn bekend, maar worden door de Europese toezichtshouder niet openbaar gemaakt.
Veteranenziekte
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
|
Wat is het? Legionella-infecties worden veroorzaakt door de gramnegatieve bacterie Legionella pneumophila en treffen meestal de longen, waardoor longontsteking en griepachtige symptomen ontstaan.
|
Symptomen
De symptomen van de veteranenziekte lijken op griep.
- koorts
- koude rillingen
- een algemeen ziek gevoel
- spierpijn
- hoofdpijn
- verwardheid
- misselijkheid
- diarree
- buikpijn
- hoesten
- gewrichtspijn
- kortademig
- moeite hebben met ademhalen
- ademhalen kan pijnlijk zijn
- bloed ophoesten
- gevolgd door longontsteking` met koorts boven de 39°C
Na behandeling herstellen de meeste verder gezonde mensen. Bepaalde kenmerken verhogen echter het risico op overlijden:
- de infectie oplopen in een ziekenhuis (tot de helft van de geïnfecteerde mensen overlijdt)
- ouder zijn
- een verzwakt immuunsysteem hebben
Zonder behandeling overlijdt ongeveer 5% van de mensen met veteranenziekte, maar dit percentage is hoger (tot 40%) bij mensen die ouder zijn, een verzwakt immuunsysteem hebben of de infectie in een ziekenhuis hebben opgelopen.
Diagnose
- kweek en analyse van een monster sputum of vocht uit de longen
- soms urineonderzoek
- er is een urinetest die bij een aantal (niet alle) typen van de legionellabacterie zeer snel de infectie kan aantonen.
- een legionella sneltest
Om de infectie vast te stellen, nemen artsen monsters van sputum of vocht uit de longen en sturen deze naar een laboratorium om de bacterie te kweken (kweken) en te identificeren. Er kan een polymerasekettingreactietest (PCR) worden gedaan. Hiermee wordt de hoeveelheid DNA van de bacterie vergroot, waardoor de bacterie gemakkelijker te identificeren is.
Een urinemonster kan worden gecontroleerd op specifieke stoffen die door de bacterie worden geproduceerd (antigenen). Met deze tests kunnen sommige typen legionellabacteriën niet worden opgespoord, maar wel het type dat de meeste infecties veroorzaakt.
Er wordt een röntgenfoto van de borst gemaakt om te controleren op longontsteking.
Risco verhogend
Het volgende verhoogt het risico op het krijgen van een legionella-infectie:
- een verzwakt immuunsysteem
- diabetes
- een chronische longaandoening zoals chronische obstructieve longziekte (COPD)
- sigaretten roken
- oudere leeftijd
- mensen die medicijnen gebruiken die hun afweer verstoren zoals prednison, Cell-Cept (ciclosporine, cytostatica)
- mensen die een transplantatie hebben ondergaan
- patiënten met kanker, leukemie en/of HIV-infectie
- chronisch zieken met suikerziekte, astma, chronisch hartfalen, chronisch chronisch nierfalen, cirrose
- alcoholisten
N.B.: kinderen en zwangere vrouwen lopen geen verhoogd risico.
Legionellabacteriën zijn vaak aanwezig in de bodem en in zoet water. Zoet water met deze bacteriën kan in het sanitaire systeem van een gebouw terechtkomen. Een legionella-uitbraak begint dus vaak in de watervoorziening van een gebouw. In dergelijke gevallen krijgen mensen de infectie meestal door het inademen van besmette waterdruppels die uit douchekoppen, nevelaars, decoratieve fonteinen, bubbelbaden of waterkoeltorens voor airconditioning zijn gespoten.
De veteranenziekte wordt niet van mens tot mens verspreid.
Legionellabacteriën infecteren meestal de longen en veroorzaken zo de veteranenziekte.
Soms tast de bacterie alleen de bovenste luchtwegen aan en veroorzaakt dan geen longontsteking. Deze infectie wordt Pontiac-koorts genoemd en is milder dan de veteranenziekte.
In zeldzame gevallen kunnen deze bacteriën ook andere delen van het lichaam infecteren, voornamelijk bij mensen met een verzwakt immuunsysteem of een ernstige ziekte. Het hart wordt het vaakst aangetast, maar ook de hersenen en het ruggenmerg, de lever, de milt, de lymfeklieren en de darmen kunnen worden aangetast.
Behandeling
- een antibiotica
De gevolgen kunnen zeer ernstig zijn, maar is door directe toediening van de juiste antibiotica goed te behandelen.
- 1e keus: Fluorochinolonen (ciprofloxacine, levofloxacine, moxifloxacine), intraveneus of voa de mond gedurende 7-14 dagen, en als mensen een sterk verzwakt immuunsysteem hebben sons tot 3 weken
- 2e keus: Macroliden (azitromycine, claritromycine of erytromycine)
Het kan (vele) maanden duren voor de patiënt weer helemaal is opgeknapt.
Preventie
Een belangrijk preventief advies is de kraan met ingehouden adem aan te zetten, de doucheruimte te verlaten en een paar minuten later pas te douchen.
Doe dit altijd (altijd) in hotels en ook thuis als je weer terug komt na één of meerdere weken vakantie.
Hotels waar meer dan één persoon met een gediagnosticeerde en gemelde legionella-infectie hebben verbleven,
worden tegenwoordig door het Ministerie van Volksgezondheid op een zwarte lijst gepubliceerd. De toeristenindustrie van dergelijke oorden werkt dit vaak tegen.
De kolonisatie van waterleidingen door de bacterie is eenvoudig tegen te gaan door ervoor te zorgen dat er geregeld water doorheen stroomt van meer dan 65 graden Celsius;
bij temperaturen van meer dan 60 graden wordt de bacterie gedood. Dit is echter wel zo heet dat er weer moet worden gewaakt voor brandwonden bij gebruikers van warm water.
Bronnen:
Legionellagriep
Wat is het:
Legionellagriep of pontiackoorts is een mogelijk gevolg van blootstelling aan de legionellabacterie die altijd voorkomt in de bodem en incidenteel in waterleidingen,
waar onder bepaalde omstandigheden een risico voor infectie ontstaat. De legionellagriep is ongevaarlijk en de klachten kunnen zonder behandeling overgaan.
Symptomen
Twee tot vijf dagen lang lichte griepachtige verschijnselen:
- koorts
- hoofdpijn
- spierpijn
- hoesten
De symptomen verdwijnen vanzelf na ongeveer een week.
- geen longontsteking zoals bij de veteranenziekte
- geen hoest
- geen ademhalingsproblemen
Behandeling
Mensen met legionella griep hebben geen antibiotica nodig.
Bronnen:
- Dorland. (2020, 33e ed.). Dorland's Illustrated Medical Dictionary. Philadelphi, PA: Elsevier. 2116 blz. ISBN 978-1-4557-5643-8. Blz. 686.
- Everdingen, J.J.E. van & Eerenbeemt, A.M.M. van den. (2012, 12e dr.). Pinkhof Geneeskundig Woordenboek. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. 1522 pagina's. ISBN 978-90-313-9121-9. Deel 1, blz. 668.
| Laatste wijziging: 25 december 2023 |