| HIV-geassocieerde dementie | meer hersenen, ruggenmerg en zenuwstelsel |
|
|
|
|
|
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
- in tegenstelling tot bijna alle andere vormen van dementie, komt HIV-dementie meestal voor bij jongere mensen
- de dementie begint meestal subtiel maar ontwikkelt zich gestaag in de loop van een paar maanden of jaren, meestal nadat andere symptomen van de HIV-infectie zich hebben ontwikkeld
- artsen stellen de diagnose HIV-dementie op basis van symptomen, het testen van de mentale status, bloedtests op HIV en beeldvormende tests
- behandeling van de HIV-infectie met antiretrovirale therapie verbetert het mentale functioneren soms aanzienlijk, maar geneest de dementie niet
Zie ook Overzicht van delier en dementie en Dementie.
In de late stadia van de HIV-infectie kan het virus de hersenen rechtstreeks infecteren. HIV beschadigt de zenuwcellen en veroorzaakt dementie.
Dementie is een langzame, progressieve achteruitgang in mentale functies zoals geheugen, denken, beoordelingsvermogen en het vermogen om te leren.
Bij mensen met een HIV-infectie kan dementie ook het gevolg zijn van andere aandoeningen, waaronder lymfomen die de hersenen aantasten en infecties die mensen met een HIV-infectie kunnen oplopen omdat hun immuunsysteem verzwakt is. Deze infecties worden opportunistische infecties genoemd en omvatten progressieve multifocale leuko-encefalopathie, toxoplasmose (een parasietinfectie) en meningitis door schimmels. Sommige van deze aandoeningen kunnen behandeld worden, wat tot enige verbetering leidt.
In tegenstelling tot bijna alle andere vormen van dementie, komt HIV-geassocieerde dementie meestal voor bij jongere mensen.
Dementie komt voor bij 7 tot 27% van de mensen met een HIV-infectie in een laat stadium, maar 30 tot 40% kan mildere vormen van HIV-geassocieerde dementie hebben.
Dementie verschilt van een delier, dat gekenmerkt wordt door een onvermogen om op te letten, desoriëntatie, een onvermogen om helder te denken en schommelingen in het niveau van alertheid.
- dementie heeft vooral invloed op het geheugen en een delier heeft vooral invloed op de aandacht
- dementie begint meestal geleidelijk en heeft geen duidelijk beginpunt. Het delier begint plotseling en heeft vaak wel een duidelijk beginpunt
- zie Overzicht van delier en dementie
Symptomen
HIV-geassocieerde dementie begint meestal subtiel maar ontwikkelt zich gestaag over een paar maanden of jaren. Het ontwikkelt zich meestal na andere symptomen van HIV-infectie.
Vroege symptomen van HIV-geassocieerde dementie zijn onder andere:
- vertraagd denken en uitdrukking
- concentratieproblemen
- apathie
Maar het inzicht is niet aangetast. Bewegingen zijn traag, spieren zijn zwak en de coördinatie kan gestoord zijn.
Bij sommige mensen ontwikkelt zich een psychose, zoals hallucinaties, wanen of paranoia. Sommige mensen worden manisch. Dat wil zeggen dat ze erg rusteloos en overactief worden. Ze kunnen snel praten en handelen zonder gezond verstand.
Zonder behandeling verergert HIV-geassocieerde dementie meestal en wordt het uiteindelijk ernstig.
Diagnose
- beoordeling door een arts op dementie, HIV-infectie of beide
- bloedonderzoek om te bepalen hoe ernstig de HIV-infectie is
- magnetische beeldvorming (MRI-scan) en meestal een ruggenprik (lumbaalpunctie)
Over het algemeen is de diagnose van dementie bij mensen met een HIV-infectie vergelijkbaar met die van andere vormen van dementie.
Artsen moeten bepalen of iemand dementie heeft en zo ja, of de dementie HIV-geassocieerde dementie is.
Diagnose van dementie
Artsen baseren de diagnose dementie op het volgende:
- symptomen, die worden vastgesteld door de persoon en familieleden of andere verzorgers vragen te stellen
- resultaten van een lichamelijk onderzoek, waaronder een neurologisch onderzoek
- resultaten van een mentale statustest
- resultaten van aanvullend onderzoek, zoals computertomografie (CT-scan) of magnetische resonantie beeldvorming (MRI-scan)
Mentale statustests, bestaande uit eenvoudige vragen en taken, helpen artsen te bepalen of mensen dementie hebben.
Neuropsychologisch onderzoek, dat gedetailleerder is, is soms nodig. Deze test omvat alle belangrijke gebieden van mentaal functioneren, inclusief stemming, en duurt meestal 1 tot 3 uur. Deze tests helpen artsen om dementie te onderscheiden van andere aandoeningen die soortgelijke symptomen kunnen veroorzaken, zoals ouderdomsgerelateerde geheugenstoornissen, lichte cognitieve stoornissen en depressie.
Informatie uit bovenstaande bronnen kan artsen meestal helpen bij het uitsluiten van een delier als oorzaak van de symptomen (zie tabel Vergelijking van delier en dementie). Dit is essentieel omdat een delier, in tegenstelling tot dementie, vaak kan worden omgekeerd als het snel wordt behandeld.
Diagnose van HIV-geassocieerde dementie
Als mensen van wie niet bekend is dat ze HIV-geïnfecteerd zijn symptomen van dementie ontwikkelen en risicofactoren voor HIV-infectie hebben, kunnen artsen HIV-geassocieerde dementie vermoeden en testen uitvoeren om zowel op HIV als op dementie te controleren.
Wanneer de diagnose HIV-infectie wordt gesteld of wanneer de mentale functie verandert bij mensen met HIV-infectie, wordt MRI-scan (magnetic resonance imaging) gedaan om te controleren op andere oorzaken van hersendisfunctie, zoals toxoplasmose of lymfoom. Als het mentale functioneren plotseling verandert, moet de oorzaak snel worden opgespoord omdat vroegtijdige behandeling het leven kan verlengen. Onbehandelde HIV-geassocieerde dementie kan binnen 6 maanden de dood tot gevolg hebben.
Tenzij de resultaten van CT of MRI suggereren dat de druk binnen de schedel verhoogd is, doen artsen meestal een ruggenprik (lumbaalpunctie) om een monster van het hersenvocht te verkrijgen, dat geanalyseerd wordt. De bevindingen kunnen de diagnose HIV-geassocieerde dementie ondersteunen, maar niet bevestigen.
Als mensen een HIV-infectie hebben of als HIV-gerelateerde dementie wordt vermoed, doen artsen ook bloedonderzoek om het volgende te meten:
- het aantal witte bloedcellen genaamd CD4 lymfocyten (de CD4 telling)
- de hoeveelheid HIV (virale belasting)
Deze tests helpen bepalen hoe ernstig de HIV-infectie is. Als je een zeer laag CD4-getal en een zeer hoge viral load hebt, loop je een groter risico op het ontwikkelen van herseninfecties, lymfomen en HIV-geassocieerde dementie.
Behandeling
- antiretrovirale therapie
Zonder behandeling kan HIV-geassocieerde dementie fataal zijn. Wanneer de HIV-infectie echter wordt behandeld met antiretrovirale therapie (ART), verbetert het mentale functioneren soms aanzienlijk. ART bestaat uit combinaties van medicijnen die worden gebruikt om de HIV-infectie te behandelen. Omdat de infectie echter niet wordt genezen, kan dementie terugkeren.
De behandeling omvat ook algemene maatregelen om ondersteuning te bieden, net als bij andere vormen van dementie.
Veiligheid en ondersteunende maatregelen
Het kan heel nuttig zijn om een veilige en ondersteunende omgeving te creëren.
In het algemeen moet de omgeving helder, vrolijk, veilig en stabiel zijn en zo ontworpen dat het helpt bij de oriëntatie. Enige stimulatie, zoals een radio of televisie, is nuttig, maar overmatige stimulatie moet worden vermeden.
Structuur en routine helpen mensen met HIV-geassocieerde dementie om georiënteerd te blijven en geven hen een gevoel van veiligheid en stabiliteit. Elke verandering in omgeving, routines of verzorgers moet duidelijk en eenvoudig aan mensen worden uitgelegd.
Het volgen van een dagelijkse routine voor taken zoals baden, eten en slapen helpt mensen met HIV-gerelateerde dementie bij het onthouden. Het volgen van een regelmatige routine voor het slapengaan kan helpen om beter te slapen.
Regelmatig geplande activiteiten kunnen mensen helpen zich onafhankelijk en nodig te voelen door hun aandacht te richten op plezierige of nuttige taken. Dergelijke activiteiten moeten fysieke en mentale activiteiten omvatten. Activiteiten moeten worden opgesplitst in kleine delen of worden vereenvoudigd naarmate de dementie verergert.
Zorg voor verzorgers
Zorgen voor mensen met dementie is stressvol en veeleisend, en zorgverleners kunnen depressief en uitgeput raken, waardoor ze vaak hun eigen geestelijke en lichamelijke gezondheid verwaarlozen. De volgende maatregelen kunnen zorgverleners helpen (zie tabel Zorg voor zorgverleners):
- leren hoe je effectief tegemoet kunt komen aan de behoeften van mensen met dementie en wat je van hen kunt verwachten: Zorgverleners kunnen deze informatie krijgen van verpleegkundigen, maatschappelijk werkers, organisaties en gepubliceerde en online materialen
- hulp zoeken wanneer dat nodig is: Mantelzorgers kunnen met maatschappelijk werkers (inclusief die in het plaatselijke ziekenhuis) praten over geschikte bronnen van hulp, zoals dagopvangprogramma's, bezoeken van thuisverpleegkundigen, parttime of fulltime hulp in de huishouding en inwonende hulp. Counseling en steungroepen kunnen ook helpen
- zorg voor jezelf: Zorgverleners moeten eraan denken om voor zichzelf te zorgen. Ze moeten hun vrienden, hobby's en activiteiten niet opgeven
Kwesties rond het levenseinde
Voordat mensen met HIV-geassocieerde dementie te wilsonbekwaam worden, moeten er beslissingen worden genomen over medische zorg en moeten er financiële en juridische afspraken
worden gemaakt. Deze afspraken worden richtlijnen genoemd. Mensen moeten een persoon aanwijzen die wettelijk gemachtigd is om in hun naam beslissingen te nemen over behandelingen
(een zorgvolmacht). Ze moeten hun wensen op het gebied van gezondheidszorg met deze persoon en hun arts bespreken. Dergelijke kwesties kunnen het best met alle betrokkenen worden
besproken lang voordat beslissingen nodig zijn.
Naarmate HIV-geassocieerde dementie verergert, is de behandeling eerder gericht op het comfort van de persoon dan op het verlengen van het leven.
Bronnen:
| Laatste wijziging: 29 juli 2023 | Colofon Disclaimer Privacy Zoeken Copyright © 2002- G. Speek |