Overzicht van het zenuwstelsel meer hersenen, ruggenmerg en zenuwstelsel  

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de samenvatting ('Quick Facts: Just the basics on this topic') uit de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Wat is het?
Het zenuwstelsel is het informatieverwerkings- en communicatiesysteem van je lichaam. Het ontvangt berichten, verwerkt informatie en stuurt vervolgens signalen naar de rest van je lichaam om te vertellen wat het moet doen.

Het zenuwstelsel bestaat uit de:

Het zenuwstelsel is betrokken bij alles wat je denkt, zegt en doet.

Je hersenen zijn als de centrale verwerkingseenheid in een computer (de CPU). De hersenen ontvangen informatie van je ogen, oren, neus en andere zintuigen. Ze verwerken informatie en genereren gedachten en ideeën. Vervolgens sturen de hersenen berichten naar je lichaam. Ze vertellen je spieren bijvoorbeeld hoe ze moeten bewegen zodat je kunt lopen, praten en de dingen kunt doen die jij wilt dat je lichaam doet. Je hersenen regelen ook veel van wat je lichaam doet zonder dat je erover nadenkt. Je hersenen passen bijvoorbeeld automatisch je ademhaling, hartslag en bloeddruk aan.

Je ruggenmerg is een lange buis van zenuwen als een dikke elektrische kabel. Het ruggenmerg loopt van je hersenen via je rug door het holle midden van je ruggengraat. Zenuwen in de hersenen sturen berichten naar je ruggenmerg. Andere zenuwen in je ruggenmerg geven die boodschappen dan door aan je lichaam. Het ruggenmerg vervoert ook berichten van je lichaam naar je hersenen.

Je zenuwen zijn als signaaldraden. Elke zenuw bevat vezels van vele zenuwcellen. De vezels zijn gebundeld voor stevigheid en bescherming tegen letsel.
Het centrale zenuwstelsel bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg. De zenuwen buiten de hersenen en het ruggenmerg worden het perifere zenuwstelsel genoemd.

Hoe werkt je zenuwstelsel?   
Je zenuwstelsel bestaat uit:

  • zenuwcellen en hun vezels

Er zijn miljarden en miljarden zenuwcellen in je hersenen, je ruggenmerg en in klompjes net buiten je ruggenmerg.

Elke zenuwcel heeft een microscopisch klein lichaam:

  • het lichaam van de zenuwcel is verantwoordelijk voor het verwerken van voedingsstoffen en het in leven houden van de cel.

Elke zenuwcel heeft vezels die van en naar de zenuwcel lopen:

  • ingangsvezels ontvangen signalen van andere zenuwcellen of van receptoren in je zintuigen
  • uitgaande vezels sturen signalen naar andere zenuwen, spieren of andere organen.
  • signalen gaan maar één kant op in een zenuwcel

Soms zijn zenuwvezels tientallen centimeters lang. Een enkele zenuwvezel kan bijvoorbeeld van vlakbij je ruggenmerg helemaal naar je teen lopen. Sommige zenuwvezels die naar je huid of organen lopen, hebben sensorische receptoren. De receptoren aan het uiteinde van zenuwvezels in je huid detecteren bijvoorbeeld dingen die scherp of heet zijn.

Hoewel zenuwvezels en hun signalen veel lijken op een draad die elektrische signalen vervoert, klopt dat niet helemaal. Zenuwcellen sturen hun signalen in werkelijkheid door middel van chemische stoffen.

  • chemische veranderingen vinden geleidelijk plaats langs de lengte van een zenuwvezel
  • wanneer de chemische veranderingen het uiteinde van de zenuwvezel bereiken, laten ze andere chemische stoffen vrij die neurotransmitters worden genoemd
  • de neurotransmitters drijven over een microscopisch kleine opening waar ze de chemische receptoren van een andere cel raken
  • de neurotransmitters triggeren chemische veranderingen in die andere cel
  • als die cel een zenuwcel is, gaan de progressieve chemische veranderingen verder langs de vezels van die cel om het signaal door te geven
  • soms is de volgende cel geen zenuwcel - als de volgende cel bijvoorbeeld een spiercel is, dan veroorzaakt de neurotransmitter chemische veranderingen die de spiercel doen samentrekken

Eén zenuwcel zendt maar één soort signaal uit dat niet veel informatie kan dragen. Maar wanneer miljarden zenuwcellen met elkaar verbonden zijn, zoals in je hersenen, vormen ze een zeer krachtige informatieprocessor.

Typische structuur van een zenuwcel

Een zenuwcel (neuron) bestaat uit een groot cellichaam en zenuwvezels - een langgerekt verlengstuk (axon) voor het verzenden van impulsen en meestal veel takken (dendrieten) voor het ontvangen van impulsen. De impulsen van het axon gaan via een synaps (de verbinding tussen twee zenuwcellen) naar de dendriet van een andere cel.

Elk groot axon is omgeven door oligodendrocyten in de hersenen en het ruggenmerg en door Schwann cellen in het perifere zenuwstelsel. De membranen van deze cellen bestaan uit een vet (lipoproteïne) dat myeline wordt genoemd. De membranen zitten strak om het axon heen en vormen een meerlagige schede. Deze myelineschede lijkt op isolatie, zoals rond een elektriciteitsdraad. Zenuwimpulsen reizen veel sneller in zenuwen met een myelineschede dan in zenuwen zonder myelineschede.

Wat kan er misgaan met je zenuwstelsel?   
Er zijn veel problemen die je zenuwstelsel kunnen aantasten, waaronder:

Als zenuwcellen in je hersenen of ruggenmerg eenmaal afsterven, kunnen ze niet meer aangroeien. Soms kunnen andere hersencellen in de buurt echter leren om dode hersencellen over te nemen. Zenuwvezels kunnen soms teruggroeien als hun cellichaam niet beschadigd is. Het kan maanden duren voordat zenuwvezels teruggroeien. Artsen kunnen soms kleinere zenuwen weer aan elkaar naaien om ze weer te laten werken. Artsen kunnen het ruggenmerg of de hersenen niet repareren.

Welke invloed heeft leeftijd op het zenuwstelsel?   
Als mensen ouder worden, hebben ze minder zenuwcellen in hun hersenen. Vergeleken met jongere mensen hebben oudere mensen meer kans op:

  • problemen met het herinneren van recente gebeurtenissen of het leren van nieuwe dingen
  • moeite met woorden
  • langzamere reactietijden
  • minder gevoel in hun huid
  • onhandigheid
  • langzamere reflexen

De volgende dingen kunnen helpen om je hersenen langer scherp te houden:

Bronnen:

Laatste wijziging: 13 december 2023
  Einde van de pagina