| Anamnese en lichamelijk onderzoek bij aandoeningen aan hart en bloedvaten | meer hart en bloedvaten |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
|
Wat is het? De medische voorgeschiedenis en het lichamelijk onderzoek kunnen erop wijzen dat iemand een hart- of bloedvataandoening heeft waarvoor aanvullend onderzoek nodig is voor een nauwkeurige diagnose. |
Medische voorgeschiedenis
Wanneer artsen "een anamnese afnemen", vragen ze mensen om het "verhaal" uit te leggen van wat hen dwarszit. Artsen vragen eerst naar de symptomen.
Pijn op de borst,
kortademigheid,
gevoel van snelle of onregelmatige hartslagen (hartkloppingen),
flauwvallen,
duizeligheid of licht in het hoofd,
moeite met plat liggen en zwelling (oedeem)
in de benen, enkels en voeten of buik wijzen op een hartaandoening.
Andere, meer algemene symptomen, zoals koorts, zwakte, vermoeidheid, gebrek aan eetlust en een algemeen gevoel van ziekte of ongemak (malaise), kunnen te wijten zijn aan een hartaandoening, maar hebben vele andere oorzaken.
Pijn, gevoelloosheid of spierkrampen in een been kunnen wijzen op perifere arteriële aandoeningen, die de slagaders van de armen, benen en romp aantasten (behalve die welke het hart van bloed voorzien).
Vervolgens vragen artsen naar:
- een voorgeschiedenis van hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk, diabetes of een hoog cholesterolgehalte
- of een persoon zittend of actief is
- symptomen die optreden bij inspanning of inspanning en die verminderen door rust
- gebruik van geneesmiddelen (inclusief geneesmiddelen op recept, zonder recept, natuurgeneesmiddelen en/of recreatieve geneesmiddelen), alcohol en tabak
- familiegeschiedenis van aandoeningen die het hart of de bloedvaten aantasten
Lichamelijk onderzoek
Tijdens het lichamelijk onderzoek kunnen artsen het volgende controleren:
- gewicht en uiterlijk
- vitale functies (zoals temperatuur, ademhalingsfrequentie en bloeddruk)
- ogen
- aderen in de nek
- hart- en longgeluiden
- impulsen
- benen en enkels voor tekenen van zwelling
- huid
Artsen letten op bleekheid, zweten of slaperigheid, wat subtiele indicatoren van hartaandoeningen kunnen zijn. De algemene stemming en het gevoel van welzijn van de persoon, die ook door hartaandoeningen kunnen worden beïnvloed, worden genoteerd.
De huidskleur wordt beoordeeld omdat bleekheid of een blauwachtige of paarsachtige kleur (cyanose) kan wijzen op een laag niveau van rode bloedcellen (anemie) of onvoldoende bloeddoorstroming. Deze bevindingen kunnen er ook op wijzen dat de huid niet genoeg zuurstof uit het bloed krijgt vanwege een longaandoening, hartfalen of verschillende problemen met de bloedsomloop.
De polsslag in slagaders in de nek, onder de armen, bij de ellebogen en polsen, in de buik, in de lies, bij de knieën en in de enkels en voeten wordt gevoeld om te beoordelen of de bloedstroom voldoende is en gelijk aan beide zijden van het lichaam. Een afwijking kan wijzen op een hart- of bloedvataandoening.
De aders in de nek worden geïnspecteerd terwijl de persoon ligt met het bovenlichaam omhoog in een hoek van 45°. Deze aderen worden geïnspecteerd omdat ze rechtstreeks verbonden zijn met de rechterboezem (de bovenste kamer van het hart die zuurstofarm bloed uit het lichaam ontvangt) en dus een indicatie geven van het volume en de druk van het bloed dat de rechterkant van het hart binnenkomt. Sterk opgezwollen halsaderen wijzen op een abnormaal hoge druk in de rechterkant van het hart.
Artsen controleren op zwelling (oedeem) veroorzaakt door vochtophoping in de weefsels onder de huid door met hun vingers op de huid van de enkels en benen te drukken en soms op de onderrug. Oedeem kan het gevolg zijn van hartfalen of andere aandoeningen zoals nier- of leveraandoeningen.
De ogen worden onderzocht omdat het lichtgevoelige membraan aan de binnenkant van de ogen (netvlies) de enige plek is waar artsen aders en slagaders direct kunnen zien. Artsen gebruiken een oftalmoscoop om de bloedvaten van het netvlies te bekijken. Zichtbare afwijkingen op het netvlies komen vaak voor bij mensen met hoge bloeddruk, diabetes, aderverkalking en bacteriële infecties van de hartkleppen (endocarditis).
Artsen observeren de borstkas om te bepalen of de ademhalingsfrequentie en -bewegingen normaal zijn. Door met de vingers op de borstkas te tikken (percussie) kunnen artsen vaststellen of de longen gevuld zijn met lucht, wat normaal is, of dat ze vocht bevatten (pleurale effusie), wat abnormaal is en veroorzaakt kan worden door hartfalen en bepaalde longaandoeningen. Percussie helpt ook om te bepalen of de zak die het hart omhult (hartzakje) vocht bevat.
Ze luisteren met een stethoscoop naar ademhalingsgeluiden. De aanwezigheid van fijne knisperende geluiden suggereert dat er vocht in de longen zit dat veroorzaakt wordt door hartfalen.
Door een hand op de borstkas van de persoon te leggen, kunnen artsen voelen (palperen) waar de hartslag het sterkst is en zo bepalen of het hart vergroot is. De kwaliteit en kracht van de samentrekkingen tijdens elke hartslag kan ook worden bepaald. Soms veroorzaakt een abnormale, turbulente bloedstroom binnen vaten of tussen hartkamers een trilling (thrill genoemd) die met de vingertoppen of handpalm kan worden gevoeld.
Door met een stethoscoop naar het hart te luisteren (ausculteren), kunnen artsen de kenmerkende geluiden horen die worden veroorzaakt door het openen en sluiten van de hartkleppen. Afwijkingen van de kleppen en hartstructuren creëren een turbulente bloedstroom die karakteristieke geluiden veroorzaakt die geruis worden genoemd. Een turbulente bloedstroom ontstaat meestal wanneer bloed door vernauwde of lekkende kleppen stroomt. Niet alle hartaandoeningen veroorzaken echter geruis en niet alle geruis wijst op een hartaandoening. Zwangere vrouwen hebben bijvoorbeeld meestal hartruisen door een normale toename van de bloedstroom. Onschuldige hartruisen komen ook vaak voor bij baby's en kinderen vanwege de snelle bloedstroom door de kleinere structuur van hun hart. Als bloedvatwanden, kleppen en andere weefsels bij oudere mensen geleidelijk verstijven, kan het bloed onrustig stromen, zelfs als er geen ernstige hartaandoening aanwezig is. Artsen kunnen ook klikken en knakken horen wanneer een abnormale klep opengaat. Een galopritme (een geluid dat lijkt op dat van een galopperend paard), als gevolg van één of twee extra hartgeluiden, wordt vaak gehoord bij mensen met hartfalen.
Door de stethoscoop over slagaders en aders elders in het lichaam te plaatsen, kunnen artsen luisteren naar geluiden van turbulente bloedstroom. Blauwe plekken kunnen worden veroorzaakt door vernauwing van bloedvaten, verhoogde bloedstroom of een abnormale verbinding tussen een slagader en een ader (arterioveneuze fistel).
Artsen voelen aan de buik om te bepalen of de lever vergroot is. Een vergroting kan erop wijzen dat het bloed zich ophoopt in de grote aders die naar het hart leiden. Zwelling van de buik door vochtophoping kan wijzen op hartfalen. Door zachtjes op de buik te drukken, controleert de arts de polsslag en bepaalt hij de breedte van de abdominale aorta.
Ambulante (thuis) bloeddrukmeting
Als er twijfel bestaat over de diagnose van een hoge bloeddruk (bijvoorbeeld als de metingen op kantoor te veel variëren), kunnen artsen mensen aanraden om een
24-uurs bloeddrukmeter te gebruiken. De bloeddrukmeter is een draagbaar apparaat op batterijen dat op de heup wordt gedragen en verbonden is met een bloeddrukmanchet
die op de arm wordt gedragen. Deze monitor registreert herhaaldelijk de bloeddruk gedurende 24 of 48 uur, zowel overdag als 's nachts. De metingen bepalen niet alleen
of er sprake is van hoge bloeddruk, maar ook hoe ernstig deze is.
Artsen raden mensen met hoge bloeddruk ook vaak aan om hun eigen bloeddruk thuis te controleren. Zelfcontrole kan mensen motiveren om de aanbevelingen van een arts voor een behandeling op te volgen. Een optie voor het thuis controleren van de bloeddruk is een goedkope thuisbloeddrukmeter. De monitor is een draagbaar apparaat op batterijen dat mensen kunnen gebruiken om thuis gemakkelijk hun bloeddruk te meten met behulp van een manchet rond de pols of bovenarm. Hoewel deze monitors meestal niet zo nauwkeurig zijn als de apparaten die in een dokterspraktijk worden gebruikt, stellen ze mensen in staat om hun bloeddruk vaker te controleren en vergemakkelijken ze de aanpassing van medicijnen door hun arts.
Bronnen:
| Laatste wijziging: 29 november 2023 | Colofon Disclaimer Privacy Zoeken Copyright © 2002- G. Speek |